' Dü ; nyada ikinci , Tü ; rkiye ' de ise ilk kez ' başarıya ulaşılan ç ; alışmayla kanserin yanı sıra hepatit , viral enfeksiyonlar gibi ç ; ok sayıdaki hastalığın tedavisinde kullanılan bu protein mevcut yö ; ntemlere gö ; re daha sağlıklı bol ve ucuza ü ; retilebilecek .
AA muhabirine ç ; alışmayla ilgili bilgi veren , TÜ ; BİTAK Marmara Araştırma Merkezi ( MAM ) Gen Mü ; hendisliği ve Biyoteknoloji Enstitü ; sü ; Transgen ve Deney Hayvanları Laboratuvarı Sorumlusu Başuzman araştırmacılarından Doç ; . Dr . Haydar Bağış , genetik yapılarında yabancı rekombinant DNA parç ; ası taşıyan hayvanlar olarak tanımlanan ' ' transgenik ' ' hayvanların ü ; retim tekniklerinin gelişmesiyle biyoloji , tıp ve veterinerlik alanındaki araştırmaların hız kazandığını ifade etti .
Ç ; eşitli rekombinant proteinleri meme bezlerinde sentezleyen transgenik hayvanlara ' ' Biyoreaktö ; rler veya Bacasız İlaç ; Fabrikaları ' ' adı verildiğini anlatan Bağış , Tü ; rkiye ' deki ilk transgenik fare eldesi ç ; alışmalarının 1990 ' da kendisinin başkanlığındaki bir ekip tarafından başlatıldığını bildirdi .
Bağış , bu ç ; alışmalarda insan bü ; yü ; me hormonu geni , İnsan Hepatit B Virus Geni , ' Tü ; rk Malı Buzul Ayısı ' adını taşıyan transgenik farelerin aynı ekip tarafından elde edildiğini ve bu ç ; alışmalara son olarak bir yenisini ilave ettiklerini aç ; ıkladı .
- ' ' TRANSGENİK FARELERDEN TEDAVİ PROTEİNİNE ' '
İnsan interferon-gamma ( IFN ) proteininin bir bağışıklık sistem dü ; zenleyicisi olduğunu ve hastalıkların tedavisinde kullanımı iç ; in insan hü ; crelerinden elde edilme zorunluluğunun bulunduğunu anlatan Bağış , bu durumun bu proteinin ü ; retimini kısıtlayıcı bir etki yarattığını dile getirdi .
Bağış , bu tü ; r proteinlerin ü ; retimi iç ; in ç ; ok farklı sistemlerin kullanıldığını belirterek , TÜ ; BİTAK destekli ç ; alışmalarında ' ' Tü ; rkiye ' de ilk , dü ; nyada ise yalnızca bir laboratuvarın yapabildiği bir başarıya imza attıklarını ' ' sö ; yledi .
Bu proteinin ü ; retimi iç ; in bakteri , maya , mantar ve virü ; s gibi pahalı yö ; ntemlerin kullanıldığını , 4 yıl sü ; ren ç ; alışmalarında bu geni taşıyan transgenik fareler ü ; retmeyi başardıklarını ifade eden Bağış , ç ; alışmalara ilişkin şunları kaydetti :
' ' Araştırmamızda insan gamma interferon proteini , fare embriyolarına mikroenjeksiyon ile aktarıldı . Mikroenjeksiyon sonrası canlı kalan fare embriyoları , taşıyıcı annelerin rahimlerine ameliyatla transfer edildi . mbriyo transferi sonunda gebe kalan annelerden doğan fareler 3 haftalık olduğunda kan ve dokularından DNA izolasyonları yapıldı . Analiz sonunda 2 adet erkek ve 1 adet dişi transgenik fare tespit edildi . Bu transgenik fareler , transgenik olmayan farelerle ç ; iftleştirildi ve bunun sonunda transgenik erkek ve dişi fareler elde edildi .
Doğum yapan transgenik dişi farelerin memelerinden sü ; t sağımları yapıldı . Ç ; ok yağlı olduğu iç ; in yağları alınan fare sü ; tlerinde insan gamma interferonun varlığı tespit edildi . ' '
- ' ' LİTRELERCE SÜ ; TTEN PROTEİN ELDE EDİLEBİLECEK ' ' -
Bağış , yaptıkları testlerde transgenik farelerin meme bezlerinden sü ; te salınan insan gamma interferonun hü ; cre bö ; lü ; nmesini durdurucu etkisini de saptadıklarını bildirdi .
Başta kanser olmak ü ; zere , bağışıklık yetmezliği , hepatit , viral ve gö ; z hastalıklarının tedavisinde kullanılan ilaç ; ların etken maddesinin de IFN proteini olduğunu anlatan Bağış , şö ; yle konuştu :
' ' Ç ; alışmamızda fare sü ; tlerine salınan bu proteinin aktivitesi test edildi ve sonunda sü ; te geç ; en bu proteinin sınırsız bö ; lü ; nme ö ; zelliği gö ; steren hü ; creleri yavaşlatarak durdurduğu tespit edildi . Yani interferon gamma , bu hü ; crelerin bö ; lü ; nmesini durdurucu bir etki yaptı . Bö ; ylece bu proteinlerin kanser tedavisinde daha bol , saf ve sağlığa uygun ve ucuza ü ; retilmesinin de ö ; nü ; aç ; ıldı . Ç ; ü ; nkü ; gü ; nde ç ; ok az sü ; t elde edilebilen fareler yerine gü ; nde litrelerce sü ; t alınabilen ç ; iftlik hayvanlarına da uygulanabilir bir yö ; ntem ortaya ç ; ıkarılmış oldu . ' '
Projenin TÜ ; BİTAK tarafından desteklendiğini ve Bulgar Bilimler Akademi Molekü ; ler Biyoloji Enstitü ; sü ; Başkanı Prof . Dr . İvan İvanov ile kendisinin başkanlığındaki ekiplerin ortak ç ; alışması olduğunu anlatan Bağış , proje kapsamında Ulm Universitesi Molekü ; ler Tıp Enstitü ; sü ; , Max-Planck Kö ; k Hü ; cre Araştırmaları Grubu , Mehmet Akif Ersoy Ü ; niversitesi Veteriner Fakü ; ltesi Biyokimya ABD , Erciyes Ü ; niversitesi Tıp Fakü ; ltesi Tıbbi Genetik ABD araştırmacıları ile de ortak ç ; alışmalar yaptıklarını kaydetti .
Ç ; alışmalarının geç ; en yıl Antalya ' da yapılan Uluslararası İmmü ; noloji Kongresinde en iyi poster ö ; dü ; lü ; nü ; aldığını belirten Bağış , uluslararası bilimsel bir dergide de yayımlanmak ü ; zere olduğunu sö ; yledi .
Doç ; . Dr . Haydar Bağış , bu ç ; alışmadan elde edilen sonuç ; ve bulguların gü ; nde litrelerce sü ; t alınabilen transgenik ç ; iftlik hayvanlarının ü ; retiminde kullanılabilmesi iç ; in Tü ; rkiye ' de yasal dü ; zenlemelerin yapılması gerektiğini de bildirdi .