Tunceli'de 2 Bin Rakimda Yetisen 'Dag Sarimsagi' Kadinlarin Is Kapisi Oldu

SIDAR CAN EREN - Tunceli'de bilimsel adi "Allium tuncelianum" olan ve yörede "dag sarimsagi" olarak bilinen bitki, koruma altina alinarak çok sayida kadina is kapisi oldu.

Ovacik ilçesindeki Munzur Daglari ile Hozat, Pertek ve Pülümür ilçelerinde, yaklasik 2 bin rakimda dogada kendiliginden yetisen ve endemik türler arasinda yer alan dag sarimsaginin, kontrolsüz toplanmasinin engellenmesi amaciyla geçen yil çalisma baslatildi.

Bu kapsamda Valilik ile Tarim ve Orman Il Müdürlügünce 2020 yili Sosyal Gelismeyi Destekleme Programi (SOGEP) çerçevesinde Firat Kalkinma Ajansina "Dag Sarimsagi Dar Gelirlinin Istihdam Kapisi Oluyor Projesi" sunuldu.

Projenin Sanayi ve Teknoloji Bakanliginca onaylanmasi ve destek almaya hak kazanmasi üzerine sonbaharda Ovacik ilçesindeki hazine arazisine dag sarimsaginin tohum, discik ve kiska ekimi yapildi.

Tunceli Ticaret ve Sanayi Odasi (TSO) Kadin Girisimciler Kurulu ve Ovacik Kadin Girisimi Üretim ve Isletme Kooperatifi ile çalismalari yürütülen ve toplam bütçesi 1 milyon 114 bin 750 lira olan proje sayesinde dag sarimsaginin tarla kosullarinda yetistirilmesi saglandi.

Cografi isaretli ürünler listesinde yer alan ve tek disli olmasinin yani sira aromasiyla da begeni toplayan dag sarimsagi için 20 dekar alanda olusturulan üretim merkezi, yöredeki 13 kadina istihdam kapisi oldu.

Eylül ayindan bu yana dag sarimsaginin ekim, sulama ve gübreleme islerini yürüten kadinlar, agustos ayinda da sarimsaklarin hasadini gerçeklestirecek.

Tarladan çikarilan sarimsaklar, kentteki üreticilere hem tohum olarak satilacak hem de geçimini dogadan sarimsak toplayarak saglayanlara ücretsiz dagitilarak endemik tür korunacak.

Ovacik Belediye Baskani Mustafa Sarigül, AA muhabirine, ilçedeki arazilerin tarimsal faaliyet yapmaya çok elverisli oldugunu söyledi.

Ilçede endemik türlerin kaybolmamasi için çalisma baslattiklarini ifade eden Sarigül, "Haliyle üretimde bir çesitlik basladi. Kuru bakliyatin ötesinde 'dag sarimsagi ve bu cografyada yetisen ama ayni zamanda da tükenmekte olan endemik türleri kültüre alip nasil çogaltiriz' üzerine buradaki kurumlarda sürekli düsünen, çalisan ve deneyen bir anlayis gelisti." dedi.

- "Ilçenin geçimi için müthis bir kaynak haline gelecek"

Sarigül, Ovacik Belediyesi olarak bir kadin kooperatifi kurduklarini da belirterek, endemik türlerin kültüre alinip çogaltilmasi ve dogadaki tükenisini engellemek amaciyla sürekli çalismalar yaptiklarini dile getirdi.

Valilik ile Tarim ve Orman Il Müdürlügünün katkilariyla ilçede dag sarimsagi tarlasinin olusturuldugunu aktaran Sarigül, "Birinci yilimizi tamamladik. Su an da tarlada oldukça güzel bir sonuca gidecegimizin izlenimi var. Ilçenin geçimi için dag sarimsagi müthis bir kaynak haline gelecek ve bu sayede daglarimizdaki endemik türler korunacak." diye konustu.

Tarim ve Orman Il Müdürü Orhan Kaya ise dag sarimsaginin tarla kosullarinda üretimini gerçeklestirerek istihdam saglamayi ve bu bitkinin dogada bilinçsizce toplanmasini önüne geçmeyi amaçladiklarini anlatti.

Kaya, proje kapsaminda kirsal alanda kadin istihdamini ön plana çikardiklarini vurgulayarak, "Kadin girisimcilerimizi tesvik ederek projede önemli rol almalarini sagladik. Bu projede tamamen kadin üreticilerimiz çalisiyor ve emek sarf ediyor. Proje inaniyorum ki kadinlarin omuzlarinda yükselecek." ifadelerini kullandi.

- "Yok olma tehlikesiyle karsi karsiya kaldi"

Ziraat mühendisi ve proje koordinatörü Hüseyin Rahmi Yerlikaya da yöre insaninin geçmiste dag sarimsagini sadece kendi mutfaginin ihtiyacini gidermek amaciyla dogadan topladigini aktardi.

Son yillarda dag sarimsagina talebin yogunlastigina isaret eden Yerlikaya, sunlari kaydetti:

"Bu talepte haliyle dogadan daha çok sarimsak sökülmesine neden oldu. Geldigimiz asamada açikçasi Tunceli dag sarimsagi yok olma tehlikesiyle karsi karsiya kaldi. Dolayisiyla bizler için de bu projeyi hazirlamak kaçinilmaz oldu. Çok iyi bir ekip kurduk. Çalisma arkadaslarimizla büyük bir sevkle çalisiyoruz ve çok iyi bir yol katettik."

Kadin isçilerden Güler Tiltay da dag sarimsagi üretim merkezinin kurulusundan bu yana ekim, sulama ve çapalama islerinde görev aldigini ve bu sayede geçimini sagladigini dile getirdi.