Resmi kayitlarda Dervis Hücreleri, yöre halki tarafindan In Delikleri olarak adlandirilan tarihi magaralar, halk hafizasinda dilden dile söylenen rivayetlerle ihtisamini arttiriyor. Çemisgezek ilçe merkezinin batisinda Tagar Çayi Vadisi’nde kaya üzerine konut amaçli oyulmus 20 civarinda oda bulunuyor. Urartular dönemine ait oldugu bilinen magaralar, üç kat halinde sirali odalar ve bu odalari aydinlatan büyük pencereler ile uzun koridorlardan olusuyor.
"Tagar Çayi’nin In Delikleri’nin önünden geçtigi anlatiliyor"
Dervis Hücrelerini anlatan Arastirmaci Yazar Kagan Gökalp, tarihi magaralar hakkindaki bilgi verdi. Kendisi de Çemisgezekli olan Gökalp, "In Delikleri yani Dervis Hücreleri hakkinda tarihi bilgiler var. Bunun yani sira bir de halk hafizasinda olan sözlü kültür gelenegiyle günümüze ulasan bilgiler var. Kaybolmamasi adina bunlardan sizlere bahsetmek istiyorum. In Delikleri resmi kayitlarda bilindigi gibi Urartular döneminde yapilmis tarihi yapidir. Fakat tarihin çok eski dönemlerinde In Delikleri’nin önünden Tagar Çayi’nin daha yüksekte yani vadi yataginin In Delikleri’nin önünden geçtigi anlatilmaktadir. Hatta In Delikleri’ndeki yasayan insanlarin o dönem itibariyla oradan iplere bagli kovalarla Tagar Çayi’ndan su aldiklari anlatilmaktadir. Tabi burasi çöküntü bir alan oldugu için zamanla suyun asindirmasi ve jeolojik olaylarla birlikte, simdi Tagar Çayi’nin kotu In Delikleri’nin seviyesinden asagiya düsmüs durumdadir. Bu anlatilan halk hafizasinda canliligini koruyan bir anlatim seklidir. Ayrica ilçemizin Kale Mahallesi’nde kaya mezarlari var. Oranin da In Delikleri ile iliskili oldugu biliniyor" dedi.
Magaralarin kullanilis amaci ile ilgili bilgi veren Gökalp, konusmasina söyle devam etti:
"Dönemin Genelkurmay Baskani Fevzi Çakmak Pasa Tunceli’yi ziyaretinde Çemisgezek ilçemizi de ziyaret etmistir. Bu ziyaret esnasinda tarihi kayitlardan veya sözlü kültürden edindigi bilgiye, düsünceye istinaden, Kale Mahallesi’nden In Delikleri’ne, Tagar Vadisi’nin altindan bir geçit oldugu bilgisiyle orayi arastirip bulmak istedigi söylenmektedir. Ilçemizin Kale Mahallesi’nde kaya mezari olarak bilinen Nergizkaya olarak tanimlanan kayalarin oldugu bölgede bu geçidi bulma çalismalarina Fevzi Çakmak Pasa’nin bizzat katildigi söylenmektedir. Bu da halk hafizasinda yer alan, büyüklerimizden, dedelerimizden dinledigimiz bir bilgi notu olarak zihinlerde kalsin istiyoruz. Hatta az ilerisinde Kara Magara olarak bilinen yerin In Delikleri’nin askeri anlamda ileriyi gözetleme güvenlik noktasi olarak, askeri öncü gruplarin bekledigi bir yer oldugu anlatilmaktadir. Yani orasi da Dervis Hücreleri’nin bir parçasidir. Asurlular savasçi bir toplum olarak tarihte bilinir. Tarihi kayitlarda bu sekilde geçer. Çemisgezek bölgesinin ele geçirilmesi sürecinde Urartular saglam bir direnis göstermisler Asurlulara karsi ve In Deliklerini bir türlü ele geçirememislerdir. Nihayetinde Mirnahi diye tabir ettigimiz In Delikleri’nin bulundugu kayanin üstündeki düz araziden sepetlerin içerisinde okçulari In Deliklerine salmak suretiyle, In Deliklerini ele geçirme faaliyetini gerçeklestirmislerdir. Bunu da rahmetli Erhan Saraçoglu hocamizdan dinlemistim. O da daha büyüklerden, yaslilardan bu sekilde dinledigini bizlere nakletmisti."
Tunceli'de Urartu Magaralarinin Bilinmeyenlerini Halk Hafizasi Yasatiyor
Tunceli’nin Çemisgezek ilçesinde bulunan Urartu magaralari resmi olarak bilinenlerin disinda, resmi olmayan bilgilerle sözlü tarih olarak halk hafizasinda yasatiliyor.
