Türkiye'de Nakit Ödeme Önemini Koruyacak

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasi (TCMB) Nakit Kullanim Aliskanliklari Anketi sonuçlari, her ne kadar kartli ödemeler günlük hayatta önemli bir yer edinse de, Türkiye'de nakdin diger ödeme yöntemlerine göre çok daha baskin oldugunu, kisa vadede de diger ödeme yöntemlerine karsi önemini koruyacagini ortaya koydu.

TCMB'nin geçen yilin eylül-ekim döneminde Türkiye'de nakit kullanim aliskanliklarini anlamaya ve nakdin ödeme yöntemleri içindeki önemini incelemeye yönelik yaptigi Nakit Kullanim Aliskanliklari Anketi'nin sonuçlari, Merkezin Güncesi'nde yayimlandi.

Türkiye genelini temsilen 16-65 yas arasi 1.200 kadin ve 1.200 erkegin katildigi ankette, katilimcilarin yüzde 46,1'i düsük egitim ve yüzde 56,2'si düsük finansal okuryazarlik seviyesinde oldugu görüldü.

Anket sonuçlarina göre, bireylerin yüzde 32,3'ü gelirinin tamamini nakit olarak, yüzde 30,3'ü ise tamamini banka hesabi üzerinden elde ediyor. Gelirinin tamamini veya çogunlugunu nakit olarak elde edenlerin orani yüzde 55,1 düzeyinde gerçeklesti. Egitim düzeyi arttikça geliri nakit olarak elde etme oraninin da azaldigi gözlendi.

Olagan bir günde cüzdanda tasinan medyan para miktari 150 lira iken, demografik özelliklere göre cüzdanda tasinan ortalama para miktarinin degistigi dikkati çekti. Bu dogrultuda 40-54 yas grubu, kendi hesabina çalisanlar, yüksek egitim ve yüksek gelir düzeyine sahip kisilerin gün içinde cüzdanlarinda daha fazla nakit tasidigi, yüksek finansal okuryazarlik düzeyine sahip bireylerin ise cüzdanlarinda daha az nakit tasidigi görüldü.

ATM'den veya bankadan bir defada çekilen nakit para tutarinin medyani 500 lira, ortalamasi 963 lira olarak hesaplandi. Anket sonuçlari, bu tutarin emekliler, 55-64 yas arasindakiler, en yüksek gelir grubundakiler ve yüksek finansal okuryazarlik seviyesindekiler için daha fazla oldugu ortaya koydu.

- Egitim düzeyi ve gelir seviyesi arttikça nakit kullanim orani azaliyor

Anket sonuçlarina göre, bireyler kendilerini harcamalarda "çogunlukla nakit kullanan" olarak tanimladi.

Ödeme yöntemlerine göre kendini tanimlama sekilleri demografik özelliklerine göre farklilik gösterdi. Kendini "çogunlukla nakit kullanan" olarak tanimlama 16-24 yas ve 65 yas üstü gruplarda daha yayginken, kendi hesabina çalisanlarda diger meslek gruplarina göre daha düsük oranda oldu. Öte yandan egitim düzeyi ve gelir seviyesi arttikça kendini "çogunlukla nakit kullanan" olarak tanimlayanlarin orani azaldi.

Finansal kapsayicilik ve kayit disilik, bireylerin kullandiklari ödeme araçlarina göre kendilerini tanimlama sekillerinde etkili oldu.

Buna göre, katilimcilarin yüzde 18,3'ünün herhangi bir bankada mevduat hesabi bulunmazken, çalisma hayatinda aktif olarak bulunan katilimcilarin yüzde 19,1'i herhangi bir sosyal güvenlik kurumuna kayitli degil. Kendini "çogunlukla nakit kullanan" olarak tanimlamanin, herhangi bir bankada mevduat hesabi bulunmayan katilimcilar ve herhangi bir sosyal güvenlik kurumuna bagli olmayan katilimcilar arasinda ise çok daha yaygin olmasi dikkati çekti.

- Gelecek dönemde nakit kullaniminda kayda deger bir düsüs yasanmayacak

Ankete katilanlar arasinda, gelecek bir yil içinde nakit parayi daha fazla kullanacagini belirtenlerin orani daha az kullanacagini bildirenlere göre daha fazla oldu. Bu durum, gelecek dönemde nakit kullaniminda kayda deger bir düsüs yasanmayacagina isaret etti.

Bireylerin nakit tercih etmesinde aliskanlik, saticinin tercihi, gizlilik, yayginlik, harcamalari kontrol etme kolayligi, fiyat avantaji, maliyetin düsük olmasi, kullanim kolayligi, güvenlik ve hiz gibi faktörler öne çikti.

Anket kapsaminda ayrica, 1.537 katilimciya hafta sonu dahil 4 gün boyunca yaptiklari tüm islemleri kaydetmeleri için ödeme günlügü formu verildi. Ödeme günlügü sonuçlarina göre nakitle yapilan alisverisler, alisveris noktalarinda yapilan toplam alisverislerin islem sayisi bazinda yüzde 89,5'ini, tutar bazinda yüzde 76'sini olusturdu. Bu çerçevede, Türkiye'de nakit kullanim oraninin Avro Bölgesi'ndeki ülkelerde ödeme günlüklerine göre hesaplanan nakit kullanim oranlarina kiyasla oldukça yüksek oldugu görüldü.

Anket sonuçlari, her ne kadar kartli ödemeler günlük hayatta önemli bir yer edinse de, Türkiye'de nakdin diger ödeme yöntemlerine göre çok daha baskin oldugunu, nakdin kisa vadede diger ödeme yöntemlerine karsi önemini koruyacagina isaret etti.