Morca Magarasi’nin Türkiye’nin 3’üncü en derin magarasi oldugunu belirten Prof. Dr. Özbek, “Ülkemiz magaralar bakimindan oldukça zengin bir cografyada yer aliyor ve 200’den fazla magaraya ev sahipligi yapiyor. Bu magaralardan bazilari dikey magaralar olup, oldukça derin olabilir. Dikey ve yatay olabilen magaralarin özellikle içinde su bulunanlarinda bu ortamlara uyum saglamis ilginç sucul canlilar bulunabilir. Bu canlilar arasinda böcek türleri olabildigi gibi, yangiçlar, sucul top böcekleri ve hatta baliklar bile olabilir. Derin ve uzun magaralardaki bu habitatlar genellikle de bilim camiasi tarafindan henüz tanimlanmamis canlilara ev sahipligi yapiyor. Morca Magarasi Anamur sinirlari içinde 2 bin 100 metre rakimda yer alan bir dikey magaradir. Son yillarda yapilan çalismalarla kesfedilen magara, kendine özel bir yapiya sahip olup, yaklasik bin 260 metre derinde küçük gölcükler barindirir. Bu özelligiyle Morca Magarasi Türkiye’nin 3’üncü en derin magarasi olup, dünyada da sayili derin magaralardan biridir” dedi.
“Endemik canli sayisinin artisina katki”
Kesfin bulus sürecini anlatan Prof. Dr. Özbek, “Yerli ve yabanci profesyonel magara arastiricilari tarafindan incelenen magaranin en derin yerinde yer alan gölcüklerde yasayan yangiç bireyleri oldugu görülmüstür. Bireylerden alinan örnekler, kendisi de profesyonel bir magaraci olan Prof. Dr. Gökhan Aydin tarafindan bana iletildi. Yaptigimiz mikroskobik ve taksonomik incelemeler sonucunda, bu örneklerin yeni bir yangiç türüne ait oldugunu tespit ettik ve bu yeni canliya yasadigi magaraya ithafen ‘Gammarus morcae’ ismi verdik. Dünyada sadece Morca Magarasi’nda yasayan bu canli türünün tespit edilmesiyle birlikte ülkemize özgü endemik canlilarin sayisi bir tane daha artirilmis oldu. Iki arastiricinin ortak çalismasi seklindeki makale ülkemizin saygin bilimsel dergilerinden biri olan Turkish Journal of Zoology dergisinde yayinlandi” diye konustu.
Tespit edilen canlinin göl ve akarsularda yasayan akrabalarinda gelismis gözleri bulundugu halde, yeni kesfedilen türde gözler bulunmadigini belirten Prof. Dr. M. Özbek, “Bu durum derin yeralti sularinda yasamaya uyum saglamis canlilarda siklikla görülen bir özellik. Bir canlinin gözlerinin adaptasyon sonucu kaybolmasi için ortalama yüz bin yil geçmesi gerekiyor. Isik olmayan bir ortamda yasayan canlilar gözlerinin yerine kimyasal reseptörler ve uzamis ekstremiteler gelistiriyor. Bu yaptigimiz kesif yeni bir tür tanimlamanin yaninda, yeralti sularinda yasayan canlilar arasinda en derinden raporlanmis çalismalardan biri olmasi bakimindan da önemlidir” ifadelerini kullandi.
“Magara aydinlatmalari canli türüne zarar verebilir”
Prof. Dr. Özbek, “Dünyada biyolojik çesitlilik açisindan bazi önemli alanlar vardir. Bunlar sicak noktalar olarak tanimlanmislardir. Ülkemiz biyolojik çesitlilik açisindan bu önemli alanlardan üç tanesinin ortasinda yer alir ve bu yüzden de biyolojik çesitlilik açisindan çok önemlidir. Son yillarda özellikle akarsu ve göllerimizde çok büyük kirlilik sorunlari var. Canlilarin yasami için çevre bilincinin önemine dikkat etmeliyiz” dedi.
Bazi magaralarin turizme açilmasi nedeniyle, içeride aydinlatma yapilmasinin orada yasayan canlilarin yasam ortamlarinda suni bir degisime sebep oldugunu, bu nedenle de orada yasayan ve karanlikta yasamaya uyum saglamis canlilarin oradan kaçtigini veya tamamiyla ortamdan yok oldugunu belirten Prof. Dr. M. Özbek, “Bu durum ülkemiz biyoçesitliligi açisindan olumsuzluklara neden olmaktadir çünkü bir magaraya endemik olan bir canli türü baska bir magarada genellikle bulunmaz. Magara ekosisteminde meydana gelen bu degisimler genellikle türün tamamen yok olmasiyla sonuçlanabilir ki bu hiç istemedigimiz bir durumdur” seklinde konustu.
Türkiye'nin En Derin 3'Üncü Magarasinda Yeni Bir 'Yangiç' Türü Kesfedildi
Türk bilim adamlari, İçel’in Anamur ilçesindeki Morca magarasinin derinliklerinde yeni bir tür olan yangiç (amphipoda: gammaridae) türünü kesfetti. Ege Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Su Ürünleri Temel Bilimleri Bölümü Iç Sular Biyolojisi Anabilim Dali Ögretim Üyesi Prof. Dr. Murat Özbek ve Isparta Uygulamali Bilimler Üniversitesi Ögretim Üyesi Prof. Dr. Gökhan Aydin, çift ayaklilar grubuna ait karideslerin akrabasi olan ve halk arasinda “yangiç” ismiyle anilan canli türünü bilim dünyasi literatürüne kazandirdi.
