'Ücretli Plastik Poşet Uygulaması, AB Sürecinin Önemli Kazanımlarından Biri'

İktisadi Kalkınma Vakfı (İKV) Başkanı Ayhan Zeytinoğlu, ücretli plastik poşet uygulamasının yürürlüğe girmesinin, Türkiye'nin AB sürecinin önemli kazanımlarından biri olduğunu belirterek, özellikle doğada çözünür olmayan plastik poşetlerin kullanımının sınırlandırılmasının çevrenin korunması açısından önemli olduğunu vurguladı.

İKV'den yapılan açıklamada görüşlerine yer verilen Zeytinoğlu, son günlerde gündemi meşgul eden ve sıklıkla vatandaşların eleştirilerine de konu olan ücretli plastik poşet uygulamasının, AB standartlarına uyum sürecinde başlatıldığını bildirdi.

Zeytinoğlu, her şeyden önce çevrenin korunması açısından önem taşıyan plastik poşet meselesinin aynı zamanda, ülke ekonomisine önemli katkı sağlayan plastik sektörünün durumu açısından da ele alınması gerektiğini belirterek, şunları kaydetti:

"1 Ocak 2019 itibarıyla ücretli plastik poşet uygulamasının yürürlüğe girmesi, Türkiye'nin AB sürecinin önemli kazanımlarından biridir. Özellikle doğada çözünür olmayan plastik poşetlerin kullanımının sınırlandırılması çevrenin korunması açısından önemlidir. Ancak bilinçli ve çevre dostu tüketim için bu konunun çok daha kapsamlı şekilde ele alınması gerekir. Çevreyi korumak istiyorsak yalnızca plastikler değil, kağıt, cam gibi her türlü malzemeyi bilinçli tüketmek zorundayız."

Plastik poşetlerin ücretli olmasının AB sürecinin bir getirisi olduğunu aktaran Zeytinoğlu, Türkiye’deki mevzuat ile AB’de geçerli olan mevzuat arasında bazı farklılıklar bulunduğuna dikkati çekti.

Zeytinoğlu, "Türkiye'de yeni yasa ile getirilen uygulama, bazı yönleri ile AB mevzuatından ayrılıyor. AB'de 15-50 mikron arası plastik poşetler için ücret zorunluyken, 50 mikronun üzerindeki daha kalın ve birçok defa kullanılabilen poşetler kapsam dışı tutuluyor. Türkiye'de ise yasada bu ayrım gözetilmemiş. Bunun yanında biyobozunur veya biyoplastiklerle üretilen poşetler, AB'de ilgili mevzuatın kapsamına girmiyor. Türkiye'de de bu tür doğada çözünen plastikler için ayrı düzenleme yapılmalı. Bunların ücretsiz olması çevreye duyarlı üretimi teşvik etmek açısından da önemli. Ayrıca, plastik poşetlerin satışından elde edilecek gelirin yine çevre konusunda oluşturulacak bir fona aktarılması uygun olur." ifadelerini kullandı.

- "Sektörde yaklaşık 10 bin kişi işsiz kalma riski ile karşı karşıya"

Ayhan Zeytinoğlu, plastik sanayinin Türkiye ekonomisi açısından önemli bir sektör olduğunu vurgulayarak, şu değerlendirmelerde bulundu:

"250 bin kişiye istihdam sağlayan 11 bin civarında firma faaliyet gösteriyor. Dünyanın 6. üreticisi olmasının yanında Avrupa'da da Almanya'nın ardından en büyük ikinci üretici konumunda. TOBB Plastik, Kauçuk ve Kompozit Sanayi Meclisi'mizin tahminlerine göre, plastik poşet üreten ve 20 bin kişiyi istihdam eden sektörde yaklaşık 10 bin kişi işsiz kalma riski ile karşı karşıya. Firmalara geçiş sürecinde destek olunması ve üretimlerini yeni alanlara yönlendirebilmeleri için 6. bölge teşviklerden faydalanmalarının sağlanması önerisini destekliyorum. Yasaklar ve cezalar ile kısa vadeli çözümler üretilebilir. Esas olan, gerek tüketicide gerekse sanayide bilinçli tüketim ve çevre duyarlılığının geliştirilmesine yatırım yapmak olmalı. Sektörün geri dönüşümlü ve doğada çözünür plastik çeşitlerine geçişi için kapsamlı bir strateji oluşturulmalı. AB’nin döngüsel ekonomide plastikler için Avrupa stratejisi, sektörün dönüşümü için model olarak alınabilir."

- Türkiye'de plastik poşet kullanımı

Verilere göre, Türkiye'de her yıl 25 milyar poşet kullanılıyor ve kişi başına 450 poşet düşüyor.

AB'de plastik poşet yasağı gelmeden önce kişi başına ortalama 200 olan kullanım, bazı ülkelerde 500'ün üzerine çıkabiliyordu. Avrupa'da kişi başına naylon torba kullanımının 2025 sonuna kadar 40'a düşürülmesi amaçlanıyor. 2017 itibarıyla AB'de yılda toplam 100 milyar poşet kullanılıyor. Plastik poşetlerin kullanımını kısıtlayan direktifin yürürlüğe girmesi, plastik poşet kullanımının azaltılmasında önemli rol oynadı. Danimarka ve Finlandiya gibi bu konuda bilincin de çok yüksek olduğu ülkelerde yıllık kullanım kişi başı 4 poşete kadar düştü. İrlanda'da 2002’de başlayan tek kullanımlık plastik poşetlerin vergilendirilmesi uygulaması ile kullanım yüzde 95 azalarak kişi başına 328'den 18'e geriledi.

Direktif, 2019 sonuna kadar kişi başına yıllık tüketimi 90 ile sınırlamayı ve 2025 sonuna kadar da 40 poşete indirmeyi amaçlıyor.