Ürdün, Son Dönemde Yasadigi Krizleri 'Geleneksel Olmayan' Isimlerin Göreve Getirilmesiyle Asabilir Mi?

LEYS EL-CÜNEYDI - Ürdün son aylarda yüz yil önceki kurulusundan bu yana neredeyse hiç tanik olmadigi, devleti zorlu bir sinamadan geçiren ve karar vericileri uygun çözümler bulmaya zorlayan bir siyasi süreçten geçiyor.

Amman yönetimi, geçmis yillarda dünyanin en atesli krizlerinin yasandigi bir cografyada istikrarini korumayi basardi.

Kraliyet vizyonuna göre, süreç yönetimindeki basarisizlik ve görevlerin tamamlanmasindaki eksiklik, sorunlarin hizlica krize dönüsmesinin en belirgin özelliklerindendi.

Ürdün Krali 2. Abdullah, zor ekonomik sartlara ve sinirli gelir kaynaklarina ragmen, özellikle bölgenin tanik oldugu gelismelerde ülkesini siyasi haritanin vazgeçilmez bir oyuncusu olarak konumlandirmayi basardi.

Ancak hükümette siyasi ve ekonomi konularinda etkin aktörler, Kraliyetin olumlu mesajlarini algilayamadiklari gibi güçlü ve dogru bir yol bulmakta da basarili olamadi.

Kral 2. Abdullah, Ekim 2016 ile Nisan 2017 arasinda kapsamli bir reformun hedeflendigi "tartisma dosyalari" olarak bilinen 7 konuyu gündeme getirdi.

Ürdün Krali ayrica son dönemde ülkedeki siyasi isimlerle bir dizi toplantilar yaparak, deneyimli kisilerin görüslerinden de istifade edilmek suretiyle halka dokunacak bir üslupla reform çalismalarinin uygulanmasini istedi.

Kral 2. Abdullah, ekonomik, idari ve siyasi reformlarin sloganlara ihtiyaç duymadigini bilakis net sonuçlara ulasilmasi için rol paylasimi ve kapsamli incelemenin gerektigini söyledi.

Halkla iletisimin sürmesinin zorunlulugunu vurgulayan Ürdün Krali, onlarin reformlara iliskin izlenimlerinin dinlenmesi ve deneyimli isimlerden istifade edilmesi gerektiginin altini çizdi.

- Saglik Bakani'ni koltugundan eden Salt Devlet Hastanesindeki kriz

Son dönemde ülkeyi sarsan krizlerin ilki, Salt Devlet Hastanesinde oksijen sistemindeki kesinti nedeniyle 7 hastanin hayatini kaybetmesiyle basladi.

Hastaneyi ziyaret ederek krize bizzat müdahale eden Ürdün Krali, hastane müdürünün derhal istifasini istedi, Saglik Bakani Nezir Ubeydat'i görevden aldi ve konuyu yargiya tasidi.

Ancak olay ülkede büyük infiale yol açti ve devlet idaresinde izlenen yöntemin degistirilmesi talepleri bir asamadan sonra hükümetin istifasinin istendigi protestolara dönüstü.

- Prens Hamza'nin da adinin karistigi darbe girisimi iddiasi

Yilin ikinci büyük krizi ise 3 Nisan aksami yasandi. Ürdünlüler, eski Kraliyet Divani Baskani Basim Avadallah ile Kraliyet ailesinden Hasan bir Zeyd'in gözaltina alinmasiyla nefeslerini tuttuklari zor bir gece yasadi.

Yabanci basin, gelismeleri "darbe girisiminin önlenmesi" olarak nitelendirirken, ilerleyen süreçte Kral 2.Abdullah'in kardesi eski Veliaht Prens Hamza bin Hüseyin'in de içinde yer aldigi belirtilen olaylarda bazi isimler Devlet Güvenlik Mahkemesine sevk edildi.

Daha önce benzer bir durumla karsilasmadiklarindan Ürdünlüler için bu olay "disarinin etkisiyle" gerçeklesen bir meseleydi. Ancak olayda dis mihraklarin parmaginin oldugu yönündeki hükümet açiklamalarindaki muglaklik, meselenin iç yüzüne iliskin süpheleri de beraberinde getirdi.

Kral 2. Abdullah ile Prens Hamza arasindaki anlasmazlik, amcalari Hasan bin Talal'in müdahalesiyle Kraliyet ailesi içinde çözüldü. Gözaltina alinan 16 kisi serbest birakilirken, eski Kraliyet Divani Baskani Avadallah ile Kraliyet ailesinden Bin Zeyd'in tutuklulugu ise devam ediyor.

- Meclisteki konusmasiyla tartisma yaratan Acarime'nin vekilligi düsürüldü

Söz konusu saniklara iliskin mahkeme sürecinin baslamasi ve konuya iliskin siyasi perdenin kapanmasiyla ülke rahat bir nefes almaya hazirlanirken, geçen ay yeni bir kriz patlak verdi.

Israil'in Filistin topraklarindaki saldirilarinin protesto edildigi 21 Mayis günü ülke genelinde yasanan elektrik kesintilerine tepki gösteren Milletvekili Usame el-Acarime'nin Meclisteki konusmasi tartisma yaratti.

Acarime, Mecliste 24 Mayis'ta düzenlenen oturumda yaptigi konusmada, ülke genelinde yasanan elektrik kesintisinin, Ürdünlü asiretlerin Filistin'e destek gösterisini engellemek için kasitli sekilde gerçeklestigini söyledi.

Yasanan süreçte milletvekilligi düsürülen Acarime, 17 Haziran'da da gözaltina alindi.

- Kötü kriz yönetimi

Ürdünlüler, Meclisin krizi kötü yönettigi konusunda hem fikir olduklari gibi Acarime'ye desteklerini de esirgemedi. Ayrica birlestikleri bir baska husus da Kral'a karsi kötü bir ifade kullanilmamasi idi.

Yasanan tüm bu krizlere ve yansimalarina bakildiginda, Ürdün halkinin Hasimi Kralligi'nin devami konusunda herhangi bir fikir ayriligi yasamadigi ancak daha iyi bir yasam için tüm yönleriyle kapsamli bir reform talep ettigi görülüyor.

Bu noktadan hareketle Ürdünlüler, islerin, ülkenin yüksek çikarlarini hesaba katmayan, makamlarini kendi çocuklarina ve yakinlarina birakmanin derdindeki kisilere degil, halk tarafindan kabul görmüs "geleneksel olmayan" isimlere verilmesi durumunda Kral'in ortaya koydugu reformlarin gerçeklesebilecegi yönünde genel bir kanaate sahip.

Ürdün halki ayrica Kral'in ortaya koydugu reform vizyonunun, onu uygulamaya hevesli, deneyimli ve birikimli kisiler tarafindan benimsenmesi halinde ülkede siyasi, ekonomik ve idari alanda da bir refahin mümkün olacagini ifade ediyor.

Kral 2. Abdullah'in yakin zamanda devletin üst kademelerinde köklü degisiklikler yapacagi çesitli çevrelerce dillendiriliyor.

Ülkenin genel durumundaki muhtemel degisiklikler, önümüzdeki süreçte yer almalari beklenen yeni isimlere bagli.