Üreticiden Çukobirlik Talebi

Seyhan Ziraat Odası Yönetim Kurulu Üyesi Yaşar Özkan, pamuk üreti̇ci̇leri̇ni̇n ürünleri̇ni̇ değerlendi̇rmek i̇çi̇n kurulan ancak son yıllarda piyasadan çekilen Çukobirlik'in faaliyet alanına mısırı da alarak yeniden aktif hale getirilmesini istedi.

Özkan, yazılı açıklamasında, Çukobirlik'in, Mithat Paşa tarafından kurulmuş olan 'Memleket sandıklarıyla' başlayıp Cumhuriyet döneminde gelişim gösteren kooperatifçilik hareketinin en önemli yapı taşı olduğunu, 1940 yılında Çukurova bölgesinde pamuk üreticilerinin ürünlerini değerlendirmek ve üreticiye destek sağlamak amacıyla Adana, Ceyhan ve Tarsus Tarım Satış Kooperatifleri’nin bir araya gelerek 275 ortakla oluşturdukları bir kooperatifler birliği olduğunu belirtti.

AB genelinde bulunan toplam 125 bin kooperatifin, 32 binini tarımsal kooperatiflerin oluşturduğuna dikkat çeken Özkan, ülkede Çukobirlik'in piyasadan çekilmesiyle tarımsal sanayinin gerilediğini, tarımsal istihdamın azaldığını ve bunun sonucunda Adana ekonomisinin Türkiye’de 4. sıradan 26. sıralara gerilediğini kaydetti.

'Türkiye'nin pamuk üretiminde ve ihracatında etkili olmasında, piyasada önemli bir denge unsuru olan Çukobirlik, Antbirlik, Tariş gibi kooperatiflerin de payı bulunmaktaydı. Ancak zaman içinde bilinçli siyasi tercihlerle bu kooperatifler işlevsizleştirilmiş ve piyasada denge unsuru olunmasının önüne geçilmiş, meydan tüccarlara bırakılmıştır.' ifadesinde bulunan Özkan, şöyle devam etti:

'Örnek olarak 2002 yılında Türkiye'de üretilen pamuğun Çukobirlik yüzde 5.10'unu, Antbirlik yüzde 1,32'sini, Tariş yüzde 13'ünü alırken, 2015 yılında Çukobirlik yüzde 0,8, Antbirlik yüzde 0,9’unu, Tariş yüzde 1,1'lik bir alım yapmıştır. Özetle bu üç kooperatifin pamuk alım piyasasındaki payı 2002 yılında yüzde 19,42 iken 2015 yılında yüzde 2,8 olmuştur. O çok övülen AB kooperatiflerden geçilmezken Türkiye'nin önemli kooperatifleri neden bu hale gelmiştir?'

Özkan, pamuk ekim alanlarının daralmasıyla Türkiye'de mısır üretiminin 1980'lerden sonra Akdeniz Bölgesi'ne kaydığına işaret ederek şunları kaydetti:

'Türkiye'nin mısır üretimi son 10 yılda yüzde 52 oranında artarak 6 milyon tonun üzerine çıktı. 2006’da 3,8 milyon ton olan mısır üretimimiz 2015 yılında 6,4 milyon tona ulaştı. Bu gelişmeleri de dikkate alarak Çukobirlik boşta olan depoları aktif hale getirerek faaliyet alanına mısırı da eklemelidir.'