Uyku Problemleri Gerekli Tedavilerle Asilabilir

Uyku; bilinç degisikligi, göreceli olarak baskilanmis duyusal aktivite, azalmis kas aktivitesi ile çevreyle etkilesimin azaldigi, dogal olarak tekrarlayan bir bilinç, vücut hali olarak tanimlaniyor. Ayrica uyku bagisiklik, sinir ve iskelet, kas sisteminin yenilenmesine yardimci olmasiyla da hayati öneme sahiptir. Yetersiz ve sagliksiz uyku, metabolizmayi güçsüzlestirebildigi gibi huzursuzluk, öfke, sabirsizlik, depresyon, içe kapanma, unutkanlik ve halsizlik yaratabiliyor. Polisomnografi metodu ve uyku hijyeniyle uyku bozukluklari giderilebiliyor. Eskisehir Osmangazi Üniversitesi (ESOGÜ) Tip Fakültesi Nöroloji Anabilim Dali Ögretim Üyesi Doç. Dr. Demet Ilhan Algin, yaptigi açiklamada Uyku Laboratuvari ve Video EEG Monitorizasyon Ünitesi’nde uyku sikâyeti olan hastalarin sagliklarina kavusabildiklerini söyledi.



“Zihinsel ve fiziksel sagligimizi için uyku önemlidir”

Geçmisten günümüze uyku çalismalari hakkinda bilgi veren Doç. Dr. Demet Ilhan Algin, “1900’lü yillarda sinir sisteminin temel fonksiyon birimi nöronlarin kesfinden 1920’li yillarda beynin elektriksel aktivitesini kaydeden elektroensefalogram (EEG) cihazinin kesfine kadar uyku gizemini korumustur. Bu kesifler sonrasi uyku çalismalari hizlanmistir. Normal uykunun hizli göz hareketleri (REM) ve hizli göz hareketlerinin olmadigi (NREM) olarak iki dönemi vardir. REM uykusunda asetilkolin ve serotonin, NREM uykusunda ise serotonin ve GABA önemli rol oynayan nörotrasmitterlerdir. NREM ve REM gece boyunca 90-110 dakikalik sikluslar seklinde gecede 5-6 kez tekrarlar. Son yirmi yilda uyku ile ilgili yapilan bilimsel çalismalar, uykuya yeni bir isik tutmustur. Beyinde uyku ögrenme, ezberleme ve mantikli kararlar verme yetenegimizi zenginlestirir. Duygularimizi, bagisiklik sistemimizi, metabolizmamizi ve istahimizi düzenler. Rüya görmek, beyne ilham vermek için geçmis ve simdiki bilgiyi birlestirdigi bir sanal gerçeklik alani olusturur. Fiziksel ve ruhsal saglik açisindan uyku da en az yeme içme ve fiziksel aktivite kadar önemlidir. Iyi bir uyku, dikkati toplamak, saglikli bir ruh haline sahip olmak ve hafizayi güçlendirmek için gerektigi kadar, kalp hastaliklari ve diyabet gibi hastaliklardan korunmak açisindan da önemlidir. Uyku zihinsel ve fiziksel sagligimizi her gün yenilememiz için önemli olan ve yasamimizin üçte birini kapsayan aktif bir dönemdir. Uyku süresinin kisiden kisiye degismekte oldugu ve bu sürenin 4 saat ile 11 saat arasinda degistigi bilinmektedir. Uyku süreleri genetik faktörlerin etkisi ile kisiden kisiye degismektedir. Türkiye’de toplumun yüzde 75 gibi büyük çogunlugunun 7-8 saat süreyle uyuma aliskanligina sahip oldugu, yapilan arastirmalarla bilinmektedir” dedi.



“Bazi uyku hastaliklari ise yasami tehdit edici boyuttadir”

Uyku hastaliklarinin bireyler üzerindeki etkileri hakkinda konusan ESOGÜ Tip Fakültesi Nöroloji Anabilim Dali Ögretim Üyesi Doç. Dr. Demet Ilhan Algin, “Yaklasik 85 türde uyku hastaligi bulunmaktadir. Bunlarin çogu yasam kalitesinin azalmasina ve kisinin sagliginda bozulmaya neden olur. Bazi uyku bozukluklari uykuya dalma veya sürdürme güçlügüne ve gündüz asiri uykululuga neden olur. Vücudun biyolojik saati ile ilgili sorunlar kisilerin günün yanlis zamaninda uykulu olmasina neden olur. Uykuda yürüme, altini islatma, kâbuslar ve diger sorunlar da uykuyu kesintiye ugratabilir. Bazi uyku hastaliklari ise yasami tehdit edici boyuttadir. Uyku bozukluklarinin teshisinde altin standardi olusturan polisomnografi, uyku bozukluklari tanisinin konmasina ve sonrasinda tedavi plâni baslatilmasina veya ayarlanmasina yardimci olmaktadir. Gece uykusu boyunca beyin dalgalarini, kandaki oksijen seviyesini, kalp atis hizini, nefesi, göz ve bacak hareketleri ile kas aktivitesini kaydedebilen bir tetkiktir. Uyku laboratuvarindaki polisomnografik kayitlamalar en temel verileri saglamaktadir” ifadelerini kullandi.

“Uyku rahatsizliklari tedavi edilebilir”

Bireylerin yasadigi uyku rahatsizliklarinin tedavi edilebildigini belirten Doç. Dr. Demet Ilhan Algin, “Prof. Dr. Oguz Osman Erdinç tarafindan 2006 yilinda kurulan ve 2015 yilindan beri Doç. Dr. Demet Ilhan Algin ile birlikte yürütülen Eskisehir Osmangazi Üniversitesi Uyku Laboratuvari ve Video EEG Monitorizasyon Ünitesi uyku sikâyeti olan hastalari sagligina kavusturmaya çalismaktadir. Bu süreç su sekilde gerçeklesmektedir: Uyku problemi olan hastalara polisomnografi randevusu verildikten sonra hastanin tetkikin yapilacagi gün uyku merkezine 20.00-21.00 saatlerinde gelmesi istenir. Hastaya, özellikle o gün içinde uykusunu etkileyebilecek kafeinli ve alkollü içecekler içmemesi, agir egzersiz yapmamasi ile ilgili önerilerde bulunulur. Tüm bu bilgilerin detayli olarak belirtildigi, üstünde randevu tarihi, saati ve bilgilendirmesinin yazili oldugu randevu formunun okunarak gelinmesi ideal çekim yapilabilmesi için önemlidir. Hasta islem sirasinda bir teknisyen tarafindan kamera ile izleme alinacagini bilmelidir. Kullanilacak elektrotlarin, yapistiricilarin (kolodyum) ve baglantilarin özelligi hakkinda bilgi almali, hastanin asiri duyarligi olup olmadigi sorgulanmalidir” dedi.



“Uyku hijyeni kurallarina uyun”

Kaliteli uyku için uyku hijyeni kurallarina uyularak uyku probleminizin bir kisminin bireyler tarafindan çözebilecegini belirten Doç. Dr. Demek Ilhan Algin, su hususlara dikkat edilmesi gerektigini belirtti:

“Uyku hijyeni kurallari, kaliteli ve saglikli uyku için çok büyük önem tasiyor. Kaliteli ve saglikli uyku için, her gün ayni saatte yatin, sabahlari ayni saatte kalkin. Ayni saatte yatip uykuya dalamiyorsaniz bile sabah kalkis saatiniz ayni olsun. Yattiginiz odanin karanlik ve sessiz olmasini saglayin. Gündüz saatlerinde günes isigina maruz kalin, yürüyüse çikin, en azindan balkonda oturun. Yatmadan önce ilik bir dus almak, bir bardak ilik süt içmek çogu zaman uykuya dalmayi kolaylastirir. 14.00’ten sonra kafeini sinirlayin. Aksamlari hafif yemek yiyerek, uyku ile yemek arasinda 3-4 saat zaman birakin. Yatmadan en az dört saat önce egzersiz yapin. Uyumaya hazir oldugunuzda yataga gidin. Birçok elektronik okuma cihazinin mavi dalga isik yaymasi beyni gündüzmüs gibi düsünmeye itmektedir. Arastirmalar, uyumadan önce birkaç saat bu sekilde kitap okumanin uyku hormonu melatonini bastirdigini ve uykuya geçisi zorlastirdigini ortaya koydu. Ayni sey bilgisayar, tablet ve akilli telefonlar için de geçerli. Ertesi gün dinlenmis olarak uyanmak istiyorsaniz eski yöntemlere dönmek en dogru karar olabilir. Yedi veya sekiz saat uyuyacak bir uyku zamani ayarlamaya çalisin. Uykulu degilseniz yataga gitmeyin. Uyuyamiyorsaniz yatakta 20 dakikadan fazla kalmayin. Doktorunuza danismadan uyku ilaci almayin.”