Uzak Doğu'nun Kanayan Yarası

Tayland'ın güneyinde bulunan Malezya sınırındaki Patani'de yaşayan Malaylar, 1200'lü yıllarda Yemen'den gelen Müslüman tüccarlar aracılığıyla İslam'la tanıştı.

Malay halkının İslamiyeti benimseyip kabul etmesinin ardından Patani Kralı Antira da 1457 yılında Müslüman oldu ve Patani İslam Krallığı'nı ilan etti.

Kral Antira adını da ''Muzaffer Şah İsmail'' olarak değiştirerek Patani İslam Krallığı'nın ilk hükümdarı oldu.

Bölgede 2 yüzyıl hüküm süren ve bu süre zarfında 40 ayrı kral tarafından yönetilen ülke, bölgede İslamiyet'in yayınmasında etkin rol oynadı.

O dönem Asya'daki birçok bölgeden gelen gençler, Patani'deki medreselerde İslami ilimleri öğrendi.

Özellikle Kamboçya, Vietman ve Burma'da İslam'ın yayılmasında Patanili alimlerin büyük etkisinin olduğu biliniyor.

1700'lü yıllarda Patani İslam Krallığı iç karışıklıklar ve Siyam saldırıları nedeniyle zayıf düşünce, Patani toprakları Budist hakimiyeti altına girdi.

19. yüzyılda Patani'yi işgal eden İngilizler de 1909 yılında Tayland ile anlaşma yaparak bölgeyi Tayland'a bıraktı.

Bu dönemden sonra Malay Müslümanları üzerindeki ekonomik, sosyal, kültürel ve dini baskı arttı.

Bölgede Malay Müslümanlarından çıkan küçük grupların yıllardır süren silahlı mücadelesi 1985 yılında o dönem ki Tayland yönetiminin ılımlı politikaları sonucu bitme noktasında geldi.

Ancak 2002 yılında Patani'nde bazı gruplar bağımsızlık amacıyla yeniden silahlı mücadeleye girişirken 2004 yılında çıkan gösterilere katılan sivillerin üzerine Tayland askerlerice ateş açıldı.

Olaylarda çok sayıda sivil hayatını kaybederken, aynı yıl Krue Se Camisi'nde sivillerin üzerine Tayland askerlerince ateş açılması sonucu da 32 kişi öldü.

Bunun üzerine şiddet olaylarının önüne geçmek amacıyla bölgede askeri tedbirlerini artıran Tayland yönetimi, aynı dönemde Müslümanlara da bazı küçük haklar verdi.

-Patani'yi Budist vali yönetiyor-

Bugün bölgede binlerce asker bulunduran ve sürekli bir askeri denetimin olduğu bölgede Tayland yönetiminin, yıllardır süren baskı ve asimilasyonu sonucu Malayların anadilleri unuttuğu öğrenildi.

Müslümanların kurduğu birkaç özel okulda ''Malayca'' yüzeysel öğretilirken, güçlük yaşamda bölge Müslümanların bu dili hiç kullanmadığı, ''Tayca'' konuştuğu belirtiliyor.

Seçme ve seçilme hakkı da bulunmayan Malay Müslümanlarının yaşadığı ve nüfusunun yaklaşık yüzde 95'i Müslüman olan Patani bölgesi, Tayland'ın atadığı Budist valilerce yönetiliyor.

Geçmişte bölgede 2 asır hüküm süren Patani İslam Krallığı'nı kurmalarına rağmen Malay Müslümanlarına resmi tarihte de yer verilmiyor.

-Medreseler asırlardır açık-

Patani Müslümanları, kısıtlı imkanlarla kurdukları büyük çoğunluğu ahşap yapılardan oluşan medreselerde çocuklarına İslami ilimleri öğretiyorlar.

Yaklaşık 1 milyon Müslüman'ın ''yardıma muhtaç'' olduğu bölgedeki tüm zorluklara rağmen varlıklarını sürdüren medreseler hayırseverlerin destekleriyle ayakta kalıyor.

Bu arada, Kurban Bayramı öncesinde Tayland askerlerinin yollarda çok sayıda kontrol noktası oluşturduğu, bazı bölgelerde arife günü iş yerlerinin açılmasını yasakladığı kaydedildi.

Öte yandan Patani'de yaklaşık 3 bin yetim çocuk bulunduğu tahmin ediliyor.

Muhabir: A. Fatih Tekcan