Kent Hastanesi Acil Tip Uzmani Dr. Sevilay Karaduman, acil durumlarda ilk ve dogru müdahalenin ne kadar hayati oldugu konusunda farkindalik olusturmak için her yil Eylül ayinin ikinci cumartesi gününün Dünya Ilk Yardim Günü olarak kutlandigini hatirlatarak, “Trafik kazasinda arabada sikisan kisiyi iyi niyetli olarak karga tulumba çikarmaya çalismak, yaniklara macun, yogurt sürmek, bayilana tokat atmak, sogan koklatmak gibi sonu gelmeyen, yaraliya faydasi degil, zarari olan pek çok hatali uygulama hemen hemen herkesin basina gelmistir ya da sahit olmustur” diye konustu.
Özellikle trafik kazasi gibi olaylarda iyi niyetle insanlarin yardimina kosan kisilerin bir anlik dikkatsizlik sonucu kazazede olarak karsilarina geldigini belirten Uzm. Dr. Karaduman, ilk yardim sürecinde alinmasi gereken önlemleri söyle anlatti: “Ilk önce kendi güvenligimizi, sonra çevrenin güvenligini saglamaliyiz. Yol üzerindeki kazaya giderken arabamizi güvenli bir yere park etmeliyiz, arabadan inerken trafik akisini kontrol etmeliyiz. Zira herkes panik halde olup, dikkatler daginik olacaktir. Akan trafigin tehlike olusturmamasi için isaret dubalari koymaliyiz, kazazede etrafindaki kalabaligi güven ve sükunet altina almaliyiz. Yani kazazedeye yardima baslamadan önce kendi güvenligimizi saglamaliyiz. Unutmayin ölü kahramanlar hayat kurtaramaz. Ikincisi ise çevrenin güvenligini saglamak olmalidir. Zira zincirleme kazalara sebep olmamak gereklidir. Acil durumlarda ilk müdahale, ilk yardim egitimi almis kisiler tarafindan yapilmalidir. Bu ilk yardimin altin kuralidir. Bu egitimi almamis kisilerin yapmasi gereken ilk sey ise kazanin yerini, tam adresi hemen 112’ye bildirmektir. Çogu zaman herkes birbirine güvendigi için 112 aranmasi gecikir. Arayan kisi mutlaka olayi sakin bir sekilde kisaca anlatip ne zaman ve nerede oldugu, ne kadar kisinin etkilendigi gibi bilgileri anlasilir sekilde bildirmelidir. Olay mahallinde 112’nin arandigi kesin olarak teyit edilmelidir.”
Yanlislarin dogru uygulamasi
Acil Tip Uzmani Dr. Karaduman, trafik kazasi gibi olaylarla küçük ev kazalarinda yapilan yanlis ilk yardim uygulamalarina örnekler verip dogru uygulamalar hakkinda da su bilgilendirmeyi yapti:
“Hata: Trafik kazasinda sikisan kisiyi karga tulumba çikarmak.
Dogrusu: Trafik kazasinda sikisan kisiyi karga tulumba çikarmaya çalismak omurilik hasarina yol açarak, kalici sakatliklara neden olabilir. Bu nedenle profesyonel ekiplerin (ambulans-itfaiye) beklenmesi gerekmektedir. Kaza durumlarinda da ayni mantikla yaralinin hareket ettirilmemesi gerekir.
Hata: Batan cisimleri yerinden oynatmak.
Dogrusu: Batan cisimlerin kontrolsüz sekilde çikarilmasi çok risklidir. Bu gibi durumlarda batan yabanci cisimler kesinlikle yerinden oynatilmamali, hemen ambulans çagrilmali ve yabanci cisimlerin hastane ortaminda çikartilmasi saglanmali. Aksi takdirde kalici sakatliklara hatta ölüme yol açilabilir.
Hata: Bayilan kisiye tokat atip, su dökmek.
Dogrusu: Bayilan kisiye tokat atmak, su dökmek, keskin maddeler koklatmak maalesef sik yapilan yanlislardandir. Çogu zaman tansiyon düsmesinden dolayi bayginlik yasanabilir ya da kisi bayilir gibi olur. O yüzden dolasimin tekrar toparlanmasi için kisinin ayaklarini yükseltmek en basit ve hizli çözümlerdendir. Bir iki yastik, küçük bir tabure ile hastanin ayaklari kalp seviyesinin üzerine çikarilabilir. Travmasiz, solunum yolu açik, yanitsiz hastayi ise basini ve gövdesini yana çevirerek aspirasyon riskinden korumak gerekir.
Hata: Yaniklarda yogurt, salça, dis macunu sürmek.
Dogrusu: Yanik vakalarinda yanan bölgeyi sogutmak gerekir. Bunun için halk arasinda yaygin sekilde uygulanan yogurt, salça, dis macunu gibi maddeler enfeksiyona yol açabilir. Bu nedenle, bu tür maddeler sürmek yerine, yanan bölgeyi temiz bir suya tutabilir ya da buz uygulayabiliriz. Buzu direkt cilde temas ettirmek dogru degildir. Ince bir havlu veya bez ile buzu sararak yanik bölgesine 15 dakika kadar uygulamaliyiz.
Hata: Kimyasal madde zehirlenmesinde kisiyi kusturmak.
Dogrusu: Özellikle kimyasal madde zehirlenmelerinde hastayi kusturmaya çalismak kisiyi ikinci kez kimyasal maddeye maruz birakacagi için yanlistir. Bu gibi durumlarda kisinin asla kusturulmamasi, kusmaya zorlanmamasi gerekiyor.
Hata: Atesli kisiyi battaniyelere sarmak.
Dogrusu: Ates yüksekken vücut üsüyüp, titreyerek atesi düsürmeye çalisir. Bu, vücudun savunma mekanizmasidir. En sik yapilan hatalardan biri ter atmak amaciyla üst üste giyinmek, battaniyelerin altina girmektir. Bu hatali davranis vücudun savunma mekanizmasini kirarak, atesin daha da hizla yükselmesine neden olur. Yüksek ateste mümkün oldugunca ince giyinmek, tekrarlayan havuz isisinda duslar almak en dogru yaklasim olacaktir. Atesli olgularda sik yapilan diger bir hata alkolle cildi ovalamaktir. Bu uygulama bir miktar serinlemeye yardimci olabilir fakat atesi düsürmeye asla yardim etmez. Isin kötüsü, alkol deriye nüfuz eder. Özellikle çocuklar için bu oldukça tehlikelidir.
Hata: Burnu kanayan kisinin basini geriye atmasini istemek.
Dogrusu: Burun kanamalarinda kafayi geriye dogru yatirmak çok sik yapilan ilk yardim hatalarindan biridir. Bunu yapmak kanamayi durdurmadigi gibi akan kani bogaza yönlendirmekten baska bir ise de yaramaz. Oysa yapilmasi gereken sey, basi öne dogru egmek ve burun deliklerine 15 dakika kadar basinç uygulamaktir.”
Uzmandan Ilk Yardimda Yapilan 7 Önemli Hata Uyarisi
Acil Tip Uzmani Dr. Sevilay Karaduman, ilk yardimin dogru yapildiginda hayat kurtarici oldugunu, yanlis yapildiginda ise geri dönülmez zararlara yol açabildigini söyledi. Bunun aci örneklerine sürekli tanik olduklarini belirten Uzm. Dr. Karaduman, “Ilk yardimin ‘ABC’sini bilmeden, iyi niyetle yapilan uygulamalarin sonu kötü olabilir. Yanik, kesik gibi küçük ev kazalarinda bile yanlis müdahaleler yapiliyor. Ilk yardimi bilmek hepimiz için gerekli ve önemli” dedi.
