Hava sicakliklarin artmasi, kistan çikilmasi ve baharin gelmesiyle birlikte ari üreticileri için kovanlarda ilkbahar bakim dönemi basladi.
Bakimlarin nasil yapilacagi, yapilmazsa ne olacagi ve nelerle karsilasacagiyla ilgili soru isaretlerini Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi’nde arilar üzerine çalisan akademisyenler giderdi.
Farmakoloji ve Toksikoloji Ana Bilim Dali Arastirma Görevlisi Sedat Sevin, Türkiye’nin bal üretiminde önemli bir noktada oldugunu dile getirerek, bunun artmasi için yapilmasi gerekenlere iliskin, “Bunlar içerisinde arinin bakim ve beslemesi, ari hastaliklariyla mücadele, koloninin düzgün bir sekilde yönetilmesi, yani koloni yönetimi bizim için çok önemli oluyor. Eger siz koloninizi takip etmezseniz arilarinizla ilgili gözlemleri iyi yapmazsaniz kolonileri kaybetmeye gidebilirsiniz. Burada önemli olan hastaliklar, bunlarla mücadele ve kolonideki sorunlari çözmeye yönelik yapabileceklerinizi siralamaniz gerekiyor” dedi.
“Ariyi beslemezseniz koloni ölmeye gider”
Sevin, arilarin ilkbahar dönemine girilmesi ve baharin gelmesiyle serbete ihtiyaci oldugunu söyleyerek, “Aricilarimiza önerimiz özellikle kistan çikmis arilarin bakim ve beslemesi, kolonilerin genel durumunun kontrol edilmesi, kovanlarin açilip kontrol edilmesi, kovandaki ana arinin varliginin gözlemlenmesi. Kovanda ana ari yoksa bunlarin telafi edilmesi, özellikle meteorolojiyi takip ederek kolonilere nasil bir besleme yapmamiz gerekir. Serbeti kovanlara besleme olarak vermemiz gerekiyor ki hem ana ari yumurtlamayi tesvik etsin, hem koloni güçlensin ve asil bal dönemine kendini hazirlayabilsin. Çünkü ari kis döneminden güçsüz çikti. Içerideki besin tüketti. Besini tükettiginden dolayi bu ari disaridan bulamazsa ve siz de beslemezseniz koloni maalesef ölmeye gider” ifadelerini kullandi.
Kolonideki hastaliklara karsi ilaçlama yapilmasi gerektigini ifade eden Sevin, “Bu dönemde uyguladiginiz ilaçlarin dozu, verilme sekli ve verdiginiz ilacin etken maddesini göz önünde bulundurarak hareket etmeniz gerekiyor. Eger bunlari düzgün bir sekilde yaparsaniz ve bakin düzgün bir sekilde yapildiginda koloni çok hizli bir sekilde nüfusunu artiracak ve bal üretim sezonuna hazir hale gelmis olacaktir” cümlelerine yer verdi.
“Ariciligin yil boyunca takip edilmesi gerekir”
Arilarda ilkbahar bakimi yapilmadigi taktirde karsilasilabilecek durumlara iliskin de konusan Sevin, ariciligin diger hayvancilik kollari içerisinde kendisini hizli yenileyebilecek bir sektör oldugunu aktararak, sunlari kaydetti:
“Arici kovaniyla ilgilenmiyor, ‘ya ben kovanlarimi biraktim artik, dogada oldugu kadar’ derse, maalesef kovanlarini gittigi zaman taniyamaz. Çogu kaybolmus, çogu ogul vermistir ya da ölmüstür. Aslinda arilar bir çocuk gibidir, ilgi ister. Eger ilgi vermezseniz ve onu düzenli bir sekilde kontrol etmezseniz koloninizin kaybina sebep olur. O yüzden aricilik aslinda tek bir dönemde degil, yil boyunca yapilmasi gereken, yil boyunca takip edilmesi gereken bir durum.”
Parazitoloji Ana Bilim Dalin Dr. Arastirma Görevlisi Nafiye Koç da ilkbahar döneminin arilar için kritik ve zayif geçirebilecekleri bir dönem haline gelebilecegini belirterek, “Bu zayifligi firsat bilen birtakim patojenler ve mikroorganizmalar söz konusu. Firsat bilerek kendi sayilarini oldukça artirma, yükseltme ve kovani ele amacinda olacaklardir” dedi.
Türkiye’de arilar için önemli olan Varroa ve Nosema hastalik etkenlerine isaret eden Koç, bakimlar yapilmadigi taktirde bu iki etkenin arilarda ve kovanlarda görülebilecegini belirterek sunlari kaydetti:
“Aslinda bu hastaliklarin varligini kovanlarda birtakim semptomlarla bagdastirarak bir ölçüye kadar teshisini yapabiliriz. Örnegin kovanlardaki popülasyon sayisinin çok azalmasi veya yeteri derecede hizda bir artisin olmamasi. Bunun yani sira isçi arilarda özellikle yavru bakim beslemesinde ve bal üretim asamasinda bir isteksizlik, bir yavaslama söz konusu olmasi. Birtakim anomalili arilarin olusmasi, örnegin kanat ve ayak deformasyonu olan. Nosema ise arilarda çok ciddi bir sekilde karin sisligi ve siddetli bir ishal görmekteyiz, kovanda, uçus deligi içerisinde. Hatta çok siddetli olgularda bal peteklerinin üzerinde dahi bu ari diskilamalarini görebilmemiz mümkün.”
“Hastaliklar çok ciddi ekonomik problemlere sebep olmaktadir”
Arilarda yasanan hastaliklara kesin tani koyulabilmesi için laboratuvarda teshis yapilmasi gerektigine dikkati çeken Koç, “Her iki bahsettigim hastalik da ülkemizde oldukça yaygin olarak görülmekte ve çok ciddi ekonomik problemlere sebep olmaktadir. Bu asamada mücadele kismi oldukça önemli. Burada dikkat edilmesi gereken sey bu hastaliklarla mücadele ederken bilinçli yaklasip ayni ilaci çok yüksek dozda, çok sik araliklarla uygulamayarak o canlilarda direnç gelisimini önleyebildigimiz kadar önlemeye çalismak ve piyasada var olan ilaçlarin olabildigince en uzun vadede kullanilmasini ön ayak olmak alacagimiz önlemlerden biridir” diye konustu.
Uzmanlardan Arilarin Ilkbahar Bakimi Için 'Kritik' Uyari
Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Arastirma Görevlileri Dr. Sedat Sevin ve Dr. Nafiye Koç, arilarda ilkbahar bakiminin özenle yapilmasi gerektigini, aksi taktirde koloni kaybi ve birtakim hastaliklarla karsilasilabilecegini ifade etti.
