Wikileaks: Erdoğan, Heybeliada‘ya Karşılık Türk Azınlığa Açılım İstedi

Türk-Yunan ilişkileri ile ilgili Wikileaks belgelerine göre, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Heybeliada Ruhban Okulu’nun yeniden açılmasına yardımcı olması için Atina’dan Batı Trakya Türk Azınlığı’nı ilgilendiren konularda adım atılmasını istemiş.

Ta Nea, Türk hükümet yetkililerinin Rum azınlık ve İstanbul Fener Rum Patrikhanesi’ni ilgilendiren konular konusunda açılımların devam etmesi için Yunanistan’ın da Batı Trakya Türk Azınlığın hakları konusunda ilerleme kaydetmesi gerektiğini vurguladığını yazdı. Gazete, Türkiye’nin azınlıklar konusunu ‘mütekabiliyet’ esasına göre ele aldığını savundu.

ABD‘nin Ankara Büyükelçiliği ile İstanbul konsolosluklarından 2009’da gönderilen telgraflarda, ABD Başkanı Obama’nın yakın çalışma arkadaşlarından senatör Richard Durbin ile ABD’nin Türkiye temsilcilerinin Türk hükümet yetkilileri ve Fener Rum Patrikhanesi’yle yaptıkları görüşmelere yer veriliyor. Türkiye, Heybeliada Ruhban Okulu’nun tekrar faaliyete geçirilmesine yardımcı olunması için Batı Trakya Türk Azınlığı yararına Atina’nın adım atmasını istiyor. Wikileaks belgelerinde, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın Büyükada’da Bartholomeos ile yaptığı 15 dakikalık baş başa görüşmede, Patrik’ten Batı Trakya’da seçilmiş müftülerin tanınması, azınlık okullarına ayrılan ödenek ile Türk öğretmen sayısının arttırılması ve Atina’ya cami inşa edilmesi gibi konuları dönemin Dışişleri Bakanı Dora Bakoyanni’den talep etmesi önerisinde bulunduğu ifade ediliyor. Erdoğan, Heybeliada’nın yeniden açılması çalışmalarında gelinen noktada Bartholomeos’a umut veriyor.

Senatör Durbin, Fener Rum Patriği Bartholomeos ile yaptığı bir görüşmede Türk ve Yunan hükümet yetkililerinin aynı masa etrafında oturarak bu konuları konuşmaları tavsiyesinde bulunuyor. Ancak Bartholomeos, mütekabiliyet konusunun Patrikhane’ye saygıyla ilişkilendirilmesi ve bu konuda Yunan tarafını cesaretlendirmesi ihtimalini reddediyor. Senatör Durbin, bu defa Bartholomeos’tan Dışişleri müsteşarı Haydar Berk’in bu konuları görüşebileceği bir Yunan hükümet yetkilisinin ismini vermesini istiyor. Patrik Bartholomeos ise bu konuların sadece Patrikhane ile konuşulmasında ısrar ediyor. Patrik Türk vatandaşı olduğunu ve Heybeliada ile Patrikhane konularının komşu ülke sorunlarından bağımsız ele alınması gereğine dikkat çekiyor.

Bartholomeos, “Patrikhane geleneksel merkezi olan İstanbul’u terk ederse, Rus Ortodoks Kilisesi, Ortodoks Kilisesi’nin lideri olabilmek için Ekümenik Patrikhane yönetimini ele geçirmek için çaba gösterecektir.” uyarısında da bulunuyor.

Öte yandan Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’le yapılan bir görüşmeye ilişkin telgrafta Gül, Türk hükümetinin Patrikhane’nin ihtiyaçlarını anlayışla karşıladığını ancak Heybeliada gibi bütün dini okullar konusunda hukuki engellerin bulunduğuna dikkat çekiyor. Bakan Cemil Çiçek de “konunun siyasi değil hukuki olduğuna” vurgu yapıyor. Çiçek, “Her gün hakları ihlal edilen Batı Trakya Türkleri konusunda Yunan hükümetinin de bir şeyler yapması gerektiğini” hatırlatıyor.