'Yenikapı 12' İstanbul Arkeoloji Müzeleri'nde

ÇİĞDEM ALYANAK - Marmaray ve metro projeleri kapsamında Yenikapı'da yürütülen arkeolojik kazılar sırasında bulunarak replikası yapılan "Yenikapı 12" teknesi, İstanbul Arkeoloji Müzeleri'nde ziyaretçilerini bekliyor.

İstanbul Arkeoloji Müzeleri tarafından yürütülen kazılar sırasında Yenikapı'da bulunan 37 batık gemiden biri olan "Yenikapı 12", erken Orta Çağ'da denizlerde seyir eden küçük bir ticaret teknesinin doğruya en yakın örneği olarak tanımlanıyor.

Tek direkli, Latin yelkenli, kıyı denizciliği yapan küçük ticaret teknesi, sığ limanlara ve koylara girebilmesini sağlayan düz dipli gövdesi, geniş dalgalarda kullanılma kabiliyetini artıran baş kısmı ve gövde şekliyle dikkati çekiyor.

Yenikapı gemileri arasında, doktora düzeyinde araştırması tamamlanarak inşa edilen ilk örnek olan tekne, gerçek biçimi, boyutları, ahşap türleri, ahşap elemanların birleşme şekilleri ve yerleri gibi karakteristik özelliklerine bağlı kalınarak yapıldı.

İstanbul Üniversitesi ile RMK Tersanesi'nin yeniden yaptığı "Yenikapı 12" teknesinin omurgası o yıllardaki gibi meşeden, kaplamaları da kestane ağacından inşa edildi.

İki yıl süren inşa çalışmasının ardından geçen ay Tuzla Tersanesi'nde denize indirilen replika, İstanbul Arkeoloji Müzeleri'nin bahçesindeki yerini aldı. "Yenikapı 12", 2018 yılında 15. Uluslararası Gemi ve Tekne Arkeolojisi Sempozyumu sırasında Marsilya'da sergilenecek.

- "Mayıs-haziran ayında battığı düşünülüyor"

İstanbul Arkeoloji Müzeleri Müdürü Zeynep Kızıltan, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Yenikapı kazıları sırasında Theodosius Limanı'nda gün ışığına çıkartılan Yenikapı 12'nin 9-10 metre boyunda, 2 metre 30 santimetre genişliğinde yakın mesafeler arasında hareket eden bir yük gemisi olduğunu söyledi.

Geminin konservasyonunun İstanbul Üniversitesi Taşınabilir Kültür Varlıklarını Koruma ve Onarım Bölümü tarafından bir doktora çalışması olarak yapıldığını anlatan Kızıltan, bu çalışma sonucu elde edilen bilimsel veriler ışığında teknenin mevcut rölöveleri de kullanılarak bu modelin oluşturulduğunu belirtti.

Geçen aylarda denize indirilen teknenin, İstanbul Arkeoloji Müzeleri bahçesinde sergilenmeye başlandığını aktaran Kızıltan, "Hem müze siyaretçilerinin hem de gençler ve öğrencilerin böyle tarihi bir tekneyle ilgili fikir edinmeleri için bir süre konuk olarak ağırlayacağız müzemizde." dedi.

"Yenikapı 12" teknesinin içinde 12 amfora, kaptanın veya tekne sahibinin özel bölmesi de denilebilecek, mutfak olarak da isimlendirilebilecek bir bölme olduğunu anlatan Kızıltan, "Bu bölme içinde mutfak kapları, sepet içinde kiraz veya vişne çekirdeklerinin yer aldığı sepet vardı. Bu da geminin bize ne zaman battığı hakkında bir fikir vermişti. Olasılıkla mayıs-haziran ayında battığını düşündürmüştü. Zeytin çekirdekleri vardı. Teknenin olasılıkla zeytinyağ, şarap taşımacılığında kısa mesafede kullanıldığı düşünülüyor." diye konuştu.

- Orijinal batıklarla ilgili çalışmalar sürüyor

Metro ve Marmaray çalışmaları sırasında Bizans dönemine ait çeşitli boy ve tiplerde 37 tekne kalıntısının açığa çıkarıldığını hatırlatan Kızıltan, bunların 33'ünün konservasyonunun İstanbul Üniversitesi Taşınabilir Kültür Varlıklarını Koruma ve Onarım Bölümü, 4'ünün ise Bodrum Sualtı Arkeoloji Enstitüsü tarafından yapıldığını söyledi.

Bu çalışmaların uzun soluklu olduğunu belirten Kızıltan, çalışmaların İstanbul Üniversitesi laboratuvarında Prof. Dr. Ufuk Kocabaş ve ekibi tarafından yürütüldüğünü ifade etti.

Birkaç teknenin konservasyon işlemlerinin bittiğini ama bundan sonra da yapılması gereken rekonstrüksüyon işlemleri olduğunu aktaran Kızıltan, müze inşa edildikten sonra müze içinde tamamlamalarının yapılacağını ve sergiye hazır hale getirileceğini kaydetti.