Yenilenebilir Enerjiye Türk Lirası Desteği Yerli Ekipman Üretimine Güç Katacak

NURAN ERKUL KAYA - Yenilenebilir enerji kaynaklarının Türk lirası üzerinden desteklenmesinin yatırımlarda daha fazla yerli ekipman üretim ve kullanımını sağlaması beklenirken, bu süreçte Yenilenebilir Enerji Kaynakları Destekleme Mekanizması (YEKDEM) bir garanti mekanizması olarak görev yapacak.

Ekonomiye ilişkin düzenlemeler içeren Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, TBMM Genel Kurulunda kabul edilerek yasalaştı.

Buna göre, daha önce dolar bazında yapılan Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanları (YEKA) yarışmaları ve YEKDEM ödemelerinde değişikliğe gidilecek.

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığınca ilan edilecek YEKA yarışmalarında, megavatsaat başına tavan fiyat Türk lirası üzerinden belirlenecek. En düşük fiyatı veren yatırımcılar, söz konusu yenilenebilir enerji kaynak alanında elektrik üretim tesisi kuracak.

Yatırımcı, tesisini kurduktan sonra ürettiği elektriği yarışmada teklif ettiği fiyat üzerinden YEKDEM havuzuna satacak.

Bakanlığın bu kapsamda yapacağı ilk yarışma, yaklaşık 40 ili kapsayacak 1000 megavat kapasiteli mini YEKA'lar için gerçekleştirilecek. Böylece, Türkiye'de ilk kez yenilenebilir enerji kaynaklarına Türk lirası üzerinden alım garantisi verilmiş olacak. Yarışma şartnamesinin kısa süre içerisinde yayımlanması bekleniyor.

- "YEKDEM, garanti mekanizması olarak çalışacak"

Güneş Enerjisi Sanayicileri ve Endüstrisi Derneği (GENSED) Başkanı Halil Demirdağ, AA muhabirine, yarışma tavan fiyatlarının Bakanlık tarafından ihale şartnamesinde belirleneceğini söyledi.

Yarışma tavan fiyatının piyasa takas fiyatlarına yakın olmasını beklediğini kaydeden Demirdağ, "Takas fiyatına yakın, yerli ve yenilenebilir olması ülkemiz için de pozitif bir gelişme olur." dedi.

Demirdağ, yeni düzenlemeyle YEKDEM ödemelerinin de Türk lirası üzerinden yapılacağının kesinleştiğini belirterek, şöyle konuştu:

"YEKDEM'in bundan sonraki süreçte bir garanti mekanizması olarak çalışacağını görüyoruz. YEKA yarışmasını kazanan yatırımcı elektriğini belirli bir süreyle YEKDEM havuzuna satacak. Bu süre ihale şartnamesinde belli olacak. Güneş enerjisi yatırımlarında lisans süresi 30 yıl olduğu için YEKA tesisinden üretilen elektriğin 15 yıl YEKDEM havuzuna alım garantili fiyat üzerinden satılacağını, kalan 15 yılda da serbest piyasaya satılacağını öngörüyorum. Bu süreler değişebilir ama YEKDEM her halükarda yatırımcıyı belirli bir süre koruyacak. Şimdiye kadar Türkiye'nin en iyi çalışan sistemlerinden birisi YEKDEM oldu."

Öte yandan, YEKA ihalesinde verilen teklifin alım garantisi süresinde güncelleneceğini ifade eden Demirdağ, "Bu fiyatın hangi şartlarda güncelleneceği, ne tür parametrelerin dikkate alınacağı da ihale şartnamesinde belirlenecek." diye konuştu.

- Ekipman ithalatından kaynaklı kur riski azalabilir

SHURA Enerji Dönüşümü Merkezi Analisti Ayşe Ceren Sarı da yenilenebilir enerji kapasite kurulumlarının desteklenmesinde ana düzenleyici politika mekanizmaları olan YEKA modeli ve açıklanacak yeni YEKDEM’in Türk lirasıyla devam etmesinin tutarlılık açısından önemli olduğunu dile getirdi.

Sarı, YEKA şartnamesinde belirlenecek eskalasyon modeliyle kur değişiminden kaynaklanabilecek olası risklerin minimize edileceğini vurgulayarak, "Yarışmaların Türk lirasıyla yapılması ekipman ithalatı kaynaklı kur riskini azaltabilir, yerli ekipman üretimi ve Ar-Ge'yi değer zinciri boyunca destekleyerek orta vadede yerli ve sürdürülebilir bir yenilenebilir enerji sektörü oluşumuna güç katabilir." değerlendirmesinde bulundu.

Yerli ekipman üretim ve kullanımının desteklenmesiyle yatırımlarda ithal ekipman kullanım oranının azalacağını aktaran Sarı, "Yerli ekipman üretiminde ölçek ekonomisine ulaşılması ve maliyet etkin fiyatların gerçekleşmesi projelerin net şimdiki değerine pozitif etki yapabilir. Diğer yandan, Türk lirası bazlı destek sistemi finans kurumlarının, sektöre aktardığı kaynağın kur riskinden arınmasını sağlayacak araçlar geliştirmesi açısından önemli olacak." ifadelerini kullandı.

- Mevcut YEKA ve YEKDEM uygulamaları

YEKDEM kapsamında elektriğin kilovatsaatine, rüzgar ve hidroelektrik için 7,3 dolar/cent, jeotermal için 10,5 dolar/cent, biyokütle ve güneş için de 13,3 dolar/cent teşvik veriliyor. Bu teşvikler yerli ekipman kullanımına göre değişiklik gösterebiliyor.

YEKDEM'in döviz bazlı halinin 31 Aralık 2020'de sona ermesi bekleniyor.

Daha önce 1000 megavat güneş ve 2 bin megavat rüzgar enerjisi kurulumu için gerçekleştirilen YEKA yarışmalarında da fiyatlar dolar üzerinden belirlenmişti.