'Yerleşik hayat dini yarattı' teorisini çürüten keşif

Newsweek dergisi birçok arkeolog tarafından “tarihin en büyük arkeolojik keşfi” olarak nitelendirilen Şanlıurfa yakınlarındaki Göbekli Tepe’ye geniş yer ayırdı. Bilim adamlarına göre “Yerleşik hayat dini yarattı” teorisi bu keşif ile yerle bir oldu.

1994’te sürüsünü dolaştıran bir çoban, Şanlıurfa’nın 15 km kuzey doğusundaki Örencik Köyü yakınlarında yer alan Göbekli Tepe’de dikdörtgen şeklinde üzerinde oymalar olan taşlar buldu. Keşfin duyulmasından sonra Alman Arkeoloji Enstitüsü görevlisi Klaus Schmidt, bölgeye gelerek incelemelere başladı. Ve burada bilinen insanlık tarihini baştan sona değiştirecek kalıntılara ulaştı. İlk gelişme Göbekli Tepe adı verilen ve Buzul Çağı’ndan sonra insanlar tarafından inşa edilen ilk tapınak olduğu tahmin edilen bölgenin Piramitler’den 7 bin 500 yıl önce inşa edildiğinin karbon testleriyle anlaşılması oldu. Harvard, Stanford, John Hopkins gibi üniversitelerden bilim adamları burada incelemelere başladı.

ROUSSEAU'NUN TEORİSİ ÇÖKTÜ

Newsweek’in “Tarih yeniden yazılıyor” başlıklı haberine göre klasik medeniyet teorisi, önce yerleşik hayata geçtiğini ve ardından köy yaşamı, yazı ve dinlerin ortaya çıktığını ortaya koyuyordu. Ünlü Fransız düşünür Jean Jacques Rousseau, “Şehir dini yarattı” diyerek bu teoriye vurgu yapıyordu. Kazıdan elde edilen bilgilere göre Buzul Çağı’nı geçiren insanlar bu bölgeye geldikleri zaman burada bu tapınağı inşa etmelerinin asıl nedeni beraber dua etme isteğiydi. Yani önce tapınak, ardından buradaki yerleşik hayat başladı. Bu da “şehir dini yarattı” felsefesinin yerine, “din şehri yarattı” felsefesinin gerçek olduğunu ve medeniyet tarihinin bu nedenle yeniden yazılması gerekliliğini ortaya çıkarıyor. Stanford Üniversitesi’nden Ian Hodder, “Teorilerimizin hepsi yanlışmış” dedi. Uzmanlara göre Göbekli Tepe’de tapınak çevresinde yaşamaya başlayan insanlar tarım ve hayvancılığı keşfetti ve sonra Çatalhöyük’te yerleşik düzende yaşamaya başladı.

DAHA YÜZDE 5’İ AÇIĞA ÇIKTI

Kazılarda şimdiye dek çıkarılan 45 adet T şeklindeki taş anıtın üzerinde yabani domuz, ördek, yılan, aslan, balık ve avcılık yapan insan figürleri var. Daha yüzlerce taş anıtın çıkarılmayı beklediği bölgenin tapınak olarak kullanıldığını tahmin ediliyor. Uzmanlara göre Göbekli Tepe tam 14 bin yaşında, yani piramitlerden 7 bin 500 yıl daha eski. Şimdiye dek yapılan kazılarda bölgenin sadece yüzde 5’inin açığa çıkarılabildiği belirtiliyor.