Özbekler nevruzu 'sümelek' tatlısıyla kutluyor - TAŞKENT

Özbekler nevruzu "sümelek" tatlısıyla kutluyor - TAŞKENT - "Sümelek" tatlısının hazırlanması ve vatandaşlara dağıtılması - Nevruz kutlamasından detaylar - Yapımı 24 saat süren sümelek tatlısının, melekler tarafından hazırlandığına inanılıyor - Geleneksel tıp uzmanı Dadayev: - "Çimlenmiş buğday, insan sağlığı için büyük potansiyel"TAŞKENT (AA) - BAHTİYAR ABDUKERİMOV - Özbekistan'da tabiatın uyandığı, doğanın yenilenip yeşile büründüğü ilkbaharın müjdecisi olan nevruz çeşitli etkinliklerle kutlanıyor.Yüzyıllar öncesine dayanan nevruz, aslında gündüz ve gecenin eşitlendiği 21 Mart'ta kutlanıyor ancak Özbek halkı, nevruz kutlamalarını mart ayı boyunca sürdürüyor.Özbekler, kutlamalar sırasında birbirlerine nevruz yemekleri olan "kök samsa", "halim" ve "sümelek" tatlısı ikram ediyor.Bazı yörelerde adak kurbanları kesilerek yeni yılın bereketli geçmesi için topluca dua ediliyor.Doğanın yenilenmesi ve canlanmasını simgeleyen nevruz, Özbekistan'da insanları bir araya getiren ve birbirlerine yakınlaştıran bir bayram olarak biliniyor.Özbekler, yapımı 24 saat süren nevruza özel sümelek tatlısı yapıyor.Çimlendirilmiş buğdayın kökünün sıkılarak alınmasıyla elde edilen sıvıdan yapılan sümeleğin hazırlanışı oldukça zahmetli ve sabır gerektiriyor. Şeker katılmamasına rağmen son derece tatlı olan sümelek, Taciklerde "sumanak", Kırgızlarda ise "sümölök" olarak biliniyor. - "Çimlenmiş buğday, insan sağlığı için büyük potansiyel"Özbekler, sümeleğin yıl boyunca insanların daha sağlıklı, dayanıklı ve güçlü olmasını sağladığına, ayrıca kıştan çıkanlara bol vitamin ve kuvvet verdiğine inanıyor.Geleneksel tıp uzmanı Tursun Hacı Dadayev, buğday çiminin çok faydalı olduğunu ve insan sağlığı için büyük potansiyel taşıdığını söyledi.

Çimlendirilmiş buğday tüketmenin bağışıklık sistemini güçlendirdiğini, hücreleri yenilediğini, kalp damar sistemindeki tahribatı onararak kanı temizlediğini ve kanserden koruduğunu ifade eden Dadayev, buğday çimi suyunun kimyasal bileşiminin kana çok benzediğini vurguladı.Dadayev, yüksek miktarda B, C, E, K vitaminleri ile başta magnezyum olmak üzere çeşitli mineraller içeren buğday çiminin çok iyi bir protein kaynağı olduğuna dikkati çekerek, "Bölge halklarının sümelek tatlısına neden bu kadar önem verdiği gayet açık." dedi.
- Yapılması 24 saat sürüyorÖzbek halkı için nevruzun simgesi olan sümelek, genellikle toplumda saygı gören bir veya birkaç kadın öncülüğünde çok sayıda kişi tarafından pişiriliyor.Temizlenen buğday, bir tahtaya yayılıyor ve çimleninceye kadar üzerine 4 - 5 gün boyunca su serpiliyor. Daha sonra çimler, kıyma makinesinde çekiliyor. Elde edilen karışım sıkılarak nişastalı sıvısı alınıyor.Nişastalı sıvı, büyük kazanlarda kızdırılan yağa ekleniyor ve 16 - 18 saat boyunca hiç durmadan karıştırılıyor. Kazanın altının yanmaması için içine birkaç ceviz veya kaynatılmış taş atılıyor. Kazanı her karıştıran dilek tutup dua ediyor. Özbekler, sümelek karıştırılırken tutulan dilek ve duaların kabul olacağına inanıyor.Tatlı, pişirildikten sonra üstü kapatılarak 5 - 6 saat boyunca demlenmeye bırakılıyor.Yaklaşık 24 saatte hazır olan sümelek, Özbekler için her derde deva, hastalıkları iyileştirici, vitamini bol, güç ve kuvvet kaynağı bir gıda olarak biliniyor. Kasesinden kazana atılan ceviz veya taş çıkanların dileğinin ve duasının kabul edileceğine düşünülüyor. Kötü veya art niyetli insanların hazırladığı sümeleğin rengi ve tadının güzel olmayacağı varsayılıyor. - 30 meleğin hazırladığına inanılıyorÖzbekistan'da sümeleğin ortaya çıkışıyla ilgili çeşitli rivayetler bulunuyor. Bir rivayete göre, Bibi Fatıma (Fatıma Nine), ilkbaharda evinde yiyecek bulamayınca, aç kalan ikiz çocuklarını doyurmak için evde bulduğu çimlenmiş buğdayı su koyarak kaynatmış. Çocuklarının kazanın içinde bir şeyler piştiğine inanması ve kaynadığında ses çıkarması için kazana bir avuç küçük taş atmış. Kadın, gece geç vakte kadar yemek bekleyen çocuklarıyla uyuyakalmış. Sabah kazandan gelen güzel kokularla uyanmışlar. Rivayete göre, gece gökten inen 30 melek sabaha kadar kazanı karıştırmış ve ortaya sümelek çıkmış. Bundan dolayı yemeğe Farsçada 30 melek anlamına gelen ''sümelek'' adı verilmiş.Başka bir rivayete göre de bir kaleyi düşman kuşatmış. Bir süre sonra kaledekilerin yiyeceği bitmiş. Kale halkı, ambardaki çuvalların dibinde kalan bir miktar çimlenmiş buğdayı kazana atıp açlığını gidermiş ve kendilerini çok güçlü hissetmeye başlamışlar. Düşmanları yenen kale halkı, sümelek yapma geleneğini başlatmış.Bu rivayetlerin kuşaktan kuşağa geçtiği Özbekistan'da ikiz çocuğu olan her aile, her sene evinde sümelek hazırlayarak, yakınlarına ve komşularına dağıtır.