Ekvador, cinsel suçlardan arandığı İsveç’e ve sonrasında ABD’ye iade edilmemek için Londra’daki büyükelçiliğine sığınan WikiLeaks kurucusu Assange’a iltica hakkı tanıdı.

İngiltere, karar öncesinde Ekvador Büyükelçiliği’ne baskın düzenleyebileceğini öne sürmüştü. Kararın ardından İngiltere’nin diplomatik dokunulmazlığı bulunan bir binaya girip girmeyeceği merak konusu.

WIKILEAKS adlı sızıntı sitesiyle ABD 'nin birçok diplomatik sırrını ifşa eden Avustralyalı gazeteci-aktivist Julian Assange (41), İsveç 'e oradan da ABD 'ye iade edilme korkusuyla 19 Haziran 'dan beri Londra Büyükelçiliği binasında yaşadığı Ekvador 'dan dün sığınma onayı aldı. Onay, İngiltere 'nin “Ekvador 'un Londra 'daki büyükelçiliğine baskın düzenleyeceğine” ilişkin tehdidinden sonra geldi. Tüm dünyanın gözü kulağı bu yüzden önceki gün “biz İngiliz kolonisi değiliz” diyen Ekvador 'a çevrildi.


Ekvador Dışişleri Bakanı Ricardo Patino, “Ekvador hükümeti diplomatik temsilcilerimizde sığınma hakkı arayanları koruma geleneğine sadık kalarak ve uluslararası insan hakları sözleşmelerine dayanarak Assange 'a diplomatik sığınma hakkı verdi” dedi. Patino, hükümetinin bu karara “İngiltere, İsveç ve ABD 'nin Assange 'ın ABD 'ye iade edilmeyeceği garantisi vermemesi üzerine vardığını” vurguladı. “Assange ABD 'ye iade edilirse adil yargılanmaz. ABD 'de kötü ve aşağılayıcı muameleye maruz kalacağı, müebbet ya da idam cezasına çarptırılabileceği mantıksız bir varsayım değil” şeklindeki sözlerini Assange da elçilik personeliyle birlikte TV 'den canlı izledi.

İngiltere ise karardan hayalkırıklığı duyduklarını belirterek, “Yasalarımız gereği Assange tüm yasal yolları tüketmiştir. Kendisini İsveç 'e iade etmek bizim için yasal zorunluluktur” açıklamasını yaptı. İki kadına tecavüzle suçlandığı İsveç 'e iade edilmesine karar verilen Assange 'ın hakkındaki davanın yeniden açılması talebi, İngiliz Anayasa Mahkemesi tarafından reddedilmişti.
İngiltere Dışişleri Bakanı William Hague, Assange 'ın İngiltere 'den ayrılmasına izin vermeyeceklerini söyledi. ABD ise bu konuda İngiltere 'ye baskı yaptığına yönelik iddiaları reddetti. Bu arada ABD ve Ekvador 'un da üye olduğu Amerikan Devletleri Örgütü konuyla ilgili acil bir toplantı yaptı.

Sorularla

* İngiltere büyükelçiliğe neden giremiyor?
Büyükelçilik ve konsoloslukların, o misyonu yöneten ülkenin toprağı sayılmasına izin veren Viyana Konvansiyonu 1961 'de hazırlandı, 111 ülke sözleşmeye taraf. İngiltere 'de 1971 yılında tasdikledi. Evsahibi ülke polislerinin diplomatik misyona girmesi her şartta yasak kabul ediliyor.

* İngiltere 'nin tehdidinin kaynağı ne?
1987 yılında parlamentoda kabul edilen ve sınırları içinde hangi toprakların diplomatik statüsü olduğuna İngiltere hükümetinin karar vermesine olanak tanıyan bir yasal düzenlemeden kaynaklanıyor. İngilizler bu yasayı, 1984 yılında Libya 'nın Londra Büyükelçiliği önündeki bir protesto gösterisi sırasında, polis memuru Yvonne Joyce Fletcher 'ın, büyükelçiliğin içinden gelen bir kurşunla öldürülmesi üzerine hazırlayıp yürürlüğe sokmuştu.

* Viyana Konvansiyonu 'nu delinebilir mi?
İngiltere 'nin yerel kanunlarının, Viyana Konvansiyonu 'nun üstünde olup olmadığı, şu âna kadar ne diplomatların ne de hukukçuların çözebildiği bir konu. Örneğin İngiltere 'nin eski Moskova büyükelçisi Tony Brenton, BBC 'ye yaptığı açıklamada, “Eğer hükümetlerin rastgele dokunulmazlıkları kaldırıp büyükelçiliklerin içine girdiği bir dünyada yaşıyorsak, o halde benim bulunduğum Moskova gibi ya da Kuzey Kore gibi yerlerde diplomatlarımızın yaşamı ve işlerini doğru dürüst yapabilmeleri neredeyse olanaksızlaşır” diye konuştu.

* Büyükelçiliği terkedebilir mi?
Assange 'ın durumuna bir başka çözüm önerisi, İngiltere 'nin büyükelçiliğe olası bir baskın düzenlemesini beklemek yerine, elçiliği terkedip Ekvador 'a gitmek olabilir. Ancak elçilik çevresini kuşatan İngiltere polisinin, Bay Sızıntı 'nın dışarı sızdığını farkettiği anda harekete geçmesine kesin gözüyle bakılıyor.

Çantaya konup kaçırılabilir mi?

Ev sahibi ülkeler, diplomatik çantaları açamıyor. 1984 yılında İngiltere, ülkesinde yolsuzlukla suçlanan eski Nijeryalı bakan Numarı Dikko 'nun bu ülkeye iadesini reddetti. Bunun üzerine Nijerya gizli servisi Dikko 'yu kaçırıp bir kasanın içine koydu. Ancak ajanlar, sandığın üzerine “diplomatik çanta” etiketi koymayı unuttu.

* 18 Şubat 2010: ABD diplomatik misyonlarına ait belgeler WikiLeaks 'te yayımlanmaya başlandı.
* 20 Ağustos 2010: İsveç yargısı Assange 'la ilgili, cinsel taciz suçlamasıyla ilk kez tutuklama emri çıkarttı.
* 8 Aralık 2010: Kırmızı bültenle aranan Assange, Londra polisine teslim oldu.
* 14 Haziran 2012: İngiltere, Assange 'ın İsveç 'e iadesine kesin olarak hükmetti.
* 19 Haziran 2012: Assange Ekvador Büyükelçiliği 'ne sığındı.

JULIAN Assange 'ın içinde bulunduğu durum, büyük bir hukuki tartışmayı beraberinde getirdi. İngiltere Yüksek Mahkemesi 'nde görev yapan Avukat Can Yeğinsu, konuyu Hürriyet 'e yaptığı şu açıklamayla değerlendirdi:

“1987 tarihli Diplomatik ve Konsolosluk Mülkiyeti yasasına yakından bakıldığında, diplomatik görevlerin statüsünü kaldırma yetkisini ancak söz konusu devlet bu diplomatik temsilciliğini kullanmaktan vazgeçtiği durumlarda tanıdığını görüyoruz. Daha da önemlisi, böyle bir hareketin uluslararası hukuk kuralları altında tanınmış olması lazım. Benim görüşüm, İngiltere 'nin bu yasaya dayanarak hukuki yollarla Ekvador Büyükelçiliği 'ne girmesinin mümkün olmadığı yönünde. Çünkü bu yasa, terörizm gibi ağır suçlar için diplomatik temsilciliklerin kullanıldığı hallerde bu yetkiyi tanıyor. Bu durum, Assange 'ın durumuyla karşılaştırılamaz bile.”