ABD Baskani Biden, Ingiltere Basbakani Johnson'la Kuzey Irlanda'yi Görüstü

Ikili arasindaki görüsme, G7 Zirvesi'nin yapildigi tatil beldesi Cornwall'da gerçeklestirildi.

Basbakanliktan yapilan açiklamaya göre, görüsmede ikili iliskilerin yani sira Afganistan, Çin, Iran ve Rusya dahil olmak üzere bir dizi dis politika konusu ele alindi.

Liderler, 1941'de Ingiltere Basbakani Winston Churchill ve ABD Baskan Franklin D. Roosevelt'in savas sonrasi dünya için hedeflerini belirledikleri Atlantik Bildirisi'nin güncellenmesi üzerinde de mutabik kaldi.

Johnson ve Biden, iki ülke arasindaki is birligini, Ingiltere-ABD Serbest Ticaret Anlasmasi'na dogru ilerletme konusunda anlasti.

- Kuzey Irlanda görüsüldü

Iki lider, Belfast (Hayirli Cuma) Anlasmasi'na ve baris sürecinin kazanimlarini korumaya olan bagliliklarini yineledi.

Johnson ve Biden, hem Ingiltere hem de AB'nin birlikte çalisma ve Kuzey Irlanda, Büyük Britanya ve Irlanda Cumhuriyeti arasinda serbest ticarete izin vermek için pragmatik çözümler bulma sorumluluklari oldugu konusunda anlasti.

- Atlantik Bildirisi güncellendi

Basbakanliktan yapilan diger açiklamada da demokrasi ve serbest ticareti tesvik eden, Birlesmis Milletler ile NATO'nun kurulmasina yol açan orijinal Atlantik Bildirisi'ne siber saldirilarla mücadele etmek, iklim degisikligi konusunda acilen harekete geçmek ve biyolojik çesitliligi korumanin da eklendigi ifade edildi.

Görüsme sonrasi gazetecilere açiklamalarda bulunan Ingiltere Basbakani Johnson, çok çesitli konulari ele aldiklarini belirterek, "Biden yönetimini ve Joe Biden'i dinlemek harikaydi. Çünkü güvenlikten NATO ve iklim degisikligine kadar bizimle birlikte yapmak istedikleri çok sey var." dedi.

- "Biden baski yapmadi"

Johnson, Biden'in Kuzey Irlanda Protokolü'nün uygulanmasi konusunda herhangi bir baski yapip yapmadigina iliskin bir soru üzerine ise "Hayir, yapmadi. Ama sunu söyleyebilirim; ABD, Ingiltere ve AB'nin kesinlikle yapmak istedigi tek bir sey var, o da Hayirli Cuma Anlasmasi'ni desteklemek ve baris sürecinin dengesini devam ettirdigimizden emin olmak. Bu mutlak bir ortak payda. Bunu yapabilecegimiz konusunda iyimserim." diye konustu.

Çözüm bulma ve Hayirli Cuma Anlasmasi'ni destekleme konusunda tam bir uyum oldugunu kaydeden Johnson, "Simdi yapmamiz gereken sey, yeni düzenlemelerde dengeyi dogru ayarlamak." ifadesini kullandi.

- Biden uyarmisti

Times gazetesi, Irlanda kökenli olan Biden'in Ingiltere'nin tutumundan rahatsiz oldugu ve görüsme öncesi "olaganüstü bir adim" atarak ABD'nin Londra'daki en kidemli diplomati Yael Lempert'ten Ingiltere'nin Brexit Bakani David Frost'a resmi bir protesto vermesini istedigini yazmisti.

Haberde, 3 Haziran'da gerçeklesen görüsmede, ABD maslahatgüzari Lempert'in, Ingiltere'nin AB'yle arasinda soruna neden olan Kuzey Irlanda Protokolü'nün uygulanmasiyla ilgili durumu alevlendirdigini söyledigi kaydedilmisti.

- Anlasmazliga neden olan protokol

Brexit anlasmasinin bir parçasi olan Kuzey Irlanda Protokolü, Birlesik Krallik'in parçasi olan Kuzey Irlanda ile AB üyesi Irlanda Cumhuriyeti arasindaki ticareti düzenliyor.

Protokole göre Brexit'e ragmen Kuzey Irlanda, AB'nin gümrük birligi kurallarina tabi olmaya devam ediyor. Birlesik Krallik'in geri kalaniyla ticareti ise Kuzey Irlanda limanlarinda gümrüge tabi tutuluyor.

Katolik ayrilikçilar ile Ingiltere'yle birlik yanlisi Protestanlar arasindaki savasi sona erdiren Hayirli Cuma Anlasmasi geregi, kontrollerin yapilabildigi fiziki bir kara siniri olusturulamiyor. Bu yüzden kontrollerin ancak denizde yapilmasi kararlastirilsa da uygulanmasinda sorunlar yasaniyor.

Protokolün ticarete zarar verdigini ve Kuzey Irlanda'nin Birlesik Krallik'taki konumunu tehdit ettigini savunan Protestanlarin protokole karsi mart ve nisan aylarinda gösterilerde otobüs ve araçlar atese verilmisti. Protestolarin ayrica Katoliklerle çatismalari yeniden baslatmasindan endise edilmisti.

Sorunun çözümü için AB ile Ingiltere arasinda yapilan görüsmeler dün bir anlasmaya varamadan sonlandirilmisti.

- Irlanda sorunu

Ingiliz imparatorlugunun ilk sömürgesi Irlanda adasindan Ingiltere'nin elinde kalan kismi teskil eden Kuzey Irlanda, 1960'li yillardan 1998'e kadar Katolik ayrilikçilar ile Ingiltere'yle birlik yanlisi Protestanlar arasindaki çatismalara ve terör olaylarina sahne olmustu. 40 yila yayilan ve "Sorunlar" diye anilan yillarda terör olaylarinda 3 bin 500 kisi hayatini kaybetmisti.

Ada ancak 1998'de imzalanan Hayirli Cuma Anlasmasi ile sükunete kavusurken, Kuzey Irlanda'da çatisan taraflarin ortakligina dayali bir bölgesel yönetim kurulmasi üzerinde anlasilmisti.

Belfast Anlasmasi olarak da bilinen metinler, Kuzey Irlanda'da bugün yürürlükte olan bölgesel yönetimin temelini olusturuyor.

Baris anlasmasinin üzerinden geçen 20 yili askin süreye karsin, bölge halki arasinda güven tam olarak tesis edilebilmis degil.