'Afyonkarahisar Ulu Cami Yaklaşık 70 Yıl Daha Eskiymiş'

DENİZ AÇIK - Anadolu Üniversitesi (AÜ) Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Erol Altınsapan ile Türk Dili Edebiyatı Bölümü Eski Türk Dili Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Mehmet Mahur Tulum, Afyonkarahisar'da bulunan ve 1272 yılında inşa edildiği bilinen ahşap direkli Ulu Cami'nin minber kitabesindeki bilgilere göre yaklaşık 70 yıl önce yani 1200'lerin başında yapıldığını iddia etti.

Eskişehir'in Sivrihisar ilçesinde, yıllar önce belediyenin yapacağı inşaat nedeniyle taşınan eski mezarlıktan çıkarılan ve senelerce Ulu Cami'nin kütüphanesinde muhafaza edilen taş sandukanın Nasrettin Hoca'nın mezarına ait olduğu, Kanuni Sultan Süleyman'ın veziri Çoban Mustafa Paşa tarafından inşa ettirilen ve kitabesinin yanlış okunmasından dolayı yapılış tarihi tartışma konusu olan Kurşunlu Külliyesi'nin inşa tarihinin 1525 yılını olduğunu belirleyen Prof. Dr. Altınsapan ve Prof. Dr. Tulum, Afyonkarahisar Ulu Cami'yle ilgili de çalışma yaptı. Altınsapan ile Tulum, 1272 yılına tarihlenen caminin 1200'lerin başında inşa edildiğini ileri sürdü.

- "Ahşap direkli camilerin mimarlık ve sanat tarihi değişecek"

Prof. Dr. Altınsapan, AA muhabirine yaptığı açıklamada, yaptıkları öğrenci gezisi sırasında Afyonkarahisar Ulu Cami ziyaretinde Prof. Dr. Tulum'un minberdeki kitabeyi okuduğunu aktardı. Caminin inşa zamanının minberle tarihlendirildiğini anlatan Altınsapan, şöyle konuştu:

"Mehmet Mahur Tulum hoca, bana caminin inşa tarihini sordu. Ben de 1272'lere tarihleniyor cevabını verince. 'Hayır, bu minberde 1200'lü yılların başına denk geliyor.' dedi. Anadolu Selçuklu'nun ahşap direkli camileri arasında çok güzide yeri olan Afyonkarahisar Ulu Cami'yi sanat tarihçileri yıllardır 1272 olarak tarihlendiriyor. Mehmet Hoca, emin olmak için incelemelerine devam etti. Gerekli hesaplamaları yaptıktan sonra söz konusu tarihin yanlış olduğunu ortaya çıkarttı. Daha önce Moğol istilasından sonra inşa edildiği kabul ediliyordu. Böylece caminin Anadolu Selçuklu'nun en kuvvetli olduğu dönemde 1200'lü yılların başında inşa edildiğini belirledik. Afyonkarahisar Ulu Cami yaklaşık 70 yıl daha eskiymiş. Bu okuma çok önemli çünkü Anadolu Selçukluların yaptığı çok önemli ahşap direkli camiler var, Beyşehir Ulu Cami, Sivrihisar Ulu Cami, Afyonkarahisar Ulu Cami gibi. Yaptığımız tespitle ahşap direkli camilerin mimarlık ve sanat tarihi okumaları değişecek."

Altınsapan, çalışmalarında kendilerine destek veren AÜ Rektörü Prof. Dr. Şafak Ertan Çomaklı'ya teşekkür etti.

- "Yeni tarihlendirmeyle Anadolu Selçuklu tarihine katkılar yapacağız"

Prof. Dr. Tulum ise "Caminin inşasını 1272 yılına tarihlendiren rahmetli İsmail Hakkı Uzunçarşılı'ydı. Söz konusu tarihlendirme herkes tarafından kabul görmüştü. Bugüne kadar yalnız bir yayında bu caminin yapılış tarihinin eski olduğundan bahsedilmiştir ancak söz konusu kitabe eksik okunmuştur." dedi.

Kendi okumasını İsmail Hakkı Uzunçarşılı'nın tespitleriyle karşılaştırdığını dile getiren Tulum, şunları kaydetti:

"Caminin 1272'de değil 1200'lü yılların başında yapıldığını gördüm. Okumadaki yanlışı tespit ettim. Buradaki yanlış ebced hesabından hareket edilmiş olmasından kaynaklanıyor. Kitabedeki kelime ve rakamları tek tek inceledim. Böylece 1272'ye değil aşağı yukarı 70 yıl geriye tarihlendirilmesi gerektiğini fark ettim. Yeni tarihlendirmeye dair yayınlayacağımız bilimsel makaleyle Anadolu Selçuklu tarihine katkılar yapacağız."