Anayasa Mahkemesine Sivas Olaylari Davasina Iliskin Yapilan Bireysel Basvurunun Görüsülmesi Ertelendi

Madimak Oteli'ndeki olaylarda hayatini kaybedenlerin yakinlari, 2014'te Yüksek Mahkemeye bireysel basvuruda bulunmustu. Basvuruda, yargilama sürecinin etkili yapilmadigi ve adil yargilamaya iliskin hükümlerin ihlal edildigi kaydedilmis, Madimak Oteli'nin yakilmasina iliskin eylemin "insanliga karsi suç" kapsaminda degerlendirilmesi ve bu sebeple zamanasimina ugramamasi gerektigi belirtilmisti.

Anayasa Mahkemesi Ikinci Bölümü, bugünkü gündem toplantisinda basvuruyu görüstü. Toplantida basvurunun ertelenmesi kararlastirildi. Basvuru daha sonra ele alinacak.

- Sivas olaylari davasi

Sivas'ta, 2 Temmuz 1993'te Pir Sultan Abdal Kültür Dernegi tarafindan organize edilen "Pir Sultan Abdal Senlikleri" sirasinda Madimak Oteli'nin yakilmasi nedeniyle aralarinda sanatçilarin da bulundugu 33 kisi ile 2 otel çalisani ve 2 gösterici yanarak ya da dumandan bogularak hayatlarini kaybetti.

Olaydan bir gün sonra 35 kisi gözaltina alindi. Sonraki gözaltilarla sayi 190'a yükseldi. Gözaltina alinanlarin 124'ü hakkinda "Laik anayasal düzeni degistirip din devleti kurmaya kalkisma" suçlamasiyla dava açildi, diger süpheliler ise serbest birakildi. Iddianamede saniklarin "terör örgütü üyesi olmak ve propagandasini yapmak" suçlarindan cezalandirilmalari talep edildi.

Sorusturmalar kapsaminda Kayseri ve Sivas'ta açilan üç ayri dava, güvenlik gerekçesiyle Ankara'ya alindi.

Ankara 1 No'lu Devlet Güvenlik Mahkemesinde (DGM) 79'u tutuklu 124 sanigin yargilanmasina 21 Ekim 1993 Persembe baslandi. Mahkeme, 26 Aralik 1994'te 26 sanigi, "birden ziyade kisiyi yangin çikarmak suretiyle öldürme, faili belli olmayan adam öldürme" suçlarindan 20 yil hapse çarptirdi, ancak olayda yazar Aziz Nesin'in tahrikini gerekçe göstererek cezalari 15 yila indirdi.

Mahkeme, 60 sanigi Toplanti ve Gösteri Yürüyüsleri Kanunu'na muhalefetten 3'er yil hapis cezasina mahkum etti. Yakalanamayan eski Sivas Belediyesi Meclis Üyesi Cafer Erçakmak'in dosyasini ayiran mahkeme, 37 kisi için beraat karari verdi.

- Yargitay karari bozdu

Dönemin Ankara DGM Bassavcisi Nusret Demiral ile müdahil avukatlar, DGM'nin kararini "tarafli, hukuka ve adalete aykiri" olarak niteleyerek, temyize gitti.

Yargitay 9. Ceza Dairesi, olaylarin "Cumhuriyete, laiklige ve demokrasiye yönelik oldugunu" belirterek DGM'nin kararini esastan bozdu.

Daire, saniklardan 42'sinin bu maddeye göre idam, 39'unun da "Anayasal düzeni zorla bozmaya kalkismaya istirak" suçundan 5 ile 15 yil arasinda degisen agir hapis cezasiyla yargilanmasi gerektigini bildirdi.

Yargitay, 25 sanigin beraat kararini onarken, 3 saniga verilen 3'er yillik mahkumiyeti gerekçeleri yazilmadigi için bozdu. Yine 3'er yil hapis cezalarina mahkum olan 14 sanigin da beraat etmeleri gerektigini bildirdi.

Yargitay, Aziz Nesin'in tahriki gerekçesiyle yapilan indirimi yerinde bulmayarak, bazi saniklar hakkinda ölen maktul ve magdur sayisinca ayri ayri uygulama yapilmasi gerekirken, tek ceza tayini öngörülmesinin de yasaya aykiri olduguna hükmetti.

Ankara 1 No'lu DGM, Yargitayin bozma kararina uyarak yargilamayi, 19 Kasim 1996'da yeniden baslatti. Bozma kararina büyük oranda uyan mahkeme 28 Kasim 1997'de kararini verdi. 33 sanik idam cezasina mahkum edilirken, 4 sanik 20'ser yil, bir sanik 15 yil, 27 sanik 7 yil 6'sar ay, 2 sanik 5'er yil agir, bir sanik ise 2 yil hapis cezasina çarptirildi.

Mahkeme, ilk yargilama sonunda 3'er yil hapis cezasina mahkum edilen 11 sanik hakkindaki ilk kararinda direnirken, 14 sanigin beraatini kararlastirdi. 6 sanik hakkindaki dava dosyasi ayrilirken, hükümle birlikte tutuklu 4 sanigi tahliye etti. Ancak bu karar da temyiz edildi.

- Yargitay'dan ikinci bozma

Yargitay 9. Ceza Dairesi, bu kez, 33 sanik hakkindaki idam kararini usul yönünden bozdu. Daire, usul eksikligi olarak saniklarin "nüfus cüzdanlarindaki mühürlerin okunmamasi ve soyadlarindaki çeliskiyi" gösterdi.

Ankara 1 No'lu DGM'de üçüncü kez görülmesine 26 Subat 1999'da baslanan davada saniklar Mevlüt Atalay, Durmus Tufan ve Ali Kurt, Pismanlik Yasasi'ndan yararlanmak istediklerini söyledi.

Bu talep üzerine mahkeme, Içisleri Bakanligina müzekkere yazdi. 26 Mayis 2000'deki durusmada gelen cevaba göre bakanlik bu saniklarin Pismanlik Yasasi'ndan yararlanamayacaklarini bildirdi.

- Davada zamanasimi

Mahkeme, davanin basladigi 21 Ekim 1993'ten sonra 6 yil 7 ay 26 gün süren yargilama sonunda üçüncü kararini 16 Haziran 2000'de açikladi. Bu kararda 33 saniga idam, 4 saniga 20'ser yil, bir saniga 15 yil, dokuz saniga 7 yil 6'sar ay, bir saniga ise 5 yil agir hapis cezasi verildi, iki sanigin dosyasi ayrildi.

Yargitay 9. Ceza Dairesi, 10 Mayis 2001'de 20 yil agir hapis cezasi alan saniklardan Durmus Tufan ile idama mahkum edilen Mevlüt Atalay ve Ali Kurt hakkindaki hükümleri, Pismanlik Yasasi'nda yararlanma talepleri konusunda bir karar verilmemesi nedeniyle bozdu.

Ankara 1 No'lu DGM bu kez, 4 Nisan 2002'de, saniklarin Pismanlik Yasasi'ndan yararlanma kosullarinin olusmadigina karar vererek, Kurt ve Atalay'i idam, Tufan'i da 20 yil agir hapis cezasina mahkum etti.

Saniklara verilen idam cezasi, Türkiye'de idam cezasinin 3 Agustos 2002 tarih ve 4771 sayili kanun ile (Avrupa Birligi 3. Uyum Paketi) kaldirilmasinin ardindan müebbet hapse çevrildi.

Davanin yakalanamayan saniklariyla ilgili Ankara 11. Agir Ceza Mahkemesinde, 8 Mart 2012'deki durusmada, zamanasimi karari verildi.

Cumhuriyet Savcisi, firari saniklar hakkinda zamanasimi süresinin doldugu gerekçesiyle kamu davasinin düsürülmesi yönünde görüs bildirdi.

Saniklar Cafer Erçakmak ve Yilmaz Bag hakkindaki dava ölmeleri nedeniyle ortadan kalkarken, dava Sevket Erdogan, Köksal Koçak, Ihsan Çakmak, Hakan Karaca ve Necmi Karaömeroglu yönünden ise zamanasimi nedeniyle düsürüldü.

Müdahil avukatlarinin itirazi üzerine dosyayi inceleyen Yargitay 9. Ceza Dairesi, Temmuz 2014'te zamanasimi kararini onadi.

Sivas ana davasinda, Ankara 1 Nolu DGM'de tutuklu yargilanarak hapis cezasi alan, Yargitayin bozma karari sonrasi ise firari olduklari anlasilan saniklar Murat Sonkur, Eren Ceylan ve Murat Karatas'in ise yargilanmalarina Ankara 1. Agir Ceza Mahkemesinde devam ediliyor.