Asırlık Kerpiç Evler Zamana Direniyor

HÜSEYİN YILDIZ - Iğdır'da geçmişte yazın serin, kış aylarında da sıcak olmaları sebebiyle ilgi gören ancak son dönemlerde yerini modern yapılara devretmeye başlayan asırlık kerpiç evler zamana direniyor.

Kentte bir asır önce Aras Havzası üzerindeki farklı alanlarda yapılan tarihi kerpiç evler, günümüzde sahiplerince kullanılmaması ve bakım ile onarımlarının yapılmaması nedeniyle artık yok olmaya yüz tuttu.

Yöreden çıkarılan kil toprağı ve saman karışımıyla yapılan kerpiç evler, zamanının mimarisini de yansıtmayı sürdürüyor. Yeni yapıların ortaya çıkmasıyla artık rağbet görmeyen ancak uzun yıllar öncesinde inşa edilmelerine rağmen hala ayakta kalan evler, tarih tutkunlarının ilgisini çekiyor.

Iğdır İl Kültür ve Turizm Müdürü Osman Engindeniz, AA muhabirine yaptığı açıklamada, tarihi kerpiç evlerinin bölgenin kültürel sembolleri arasında yer aldığını söyledi.

Konut ya da toplanma alanı olarak yapılan, aile nüfusu ve kullanım amacına göre farklılık gösteren yapıların yüzyıl önceki şartları yansıttığını belirten Engindeniz, şu değerlendirmede bulundu:

'Yapılar, bölgenin, yörenin ve ülkenin iklim özelliklerine göre şekil alır. Yöre sıcak iklime sahip olduğu için kerpiç evlerin daha sağlıklı olacağı düşünüldüğünden bölgede kerpiç ev çok fazladır. Kerpiç evler kışın çok sıcak olur, yazın da serin olur. Dolayısıyla iklim özelliklerine tamamen adapte edilmiş, bu şartlar altında kullanılacak en sağlıklı seçim kerpiç evlermiş.'

- 'Kerpiç evler gün geçtikçe önemini kaybediyor'

Yöredeki kerpiç evlerin sahiplerince terk edildiğini, bu nedenle bakımsızlık ve doğal etkilerle tahrip olduğunu anlatan Engindeniz, şu değerlendirmede bulundu:

'Kerpiç evler gün geçtikçe önemini kaybediyor. Artık modern yapılar, tuğla, briket, beton ve taş evler yapılmakta. Çok daha modern yapılar günümüzde hakim. Dolayısıyla kerpiç evler yıkılmaya yüz tutmuş ve ortadan yavaş yavaş kalkmaktadır. Genelde iki katlı olurlar, alt katları hayvan barınağı olarak kullanılır. Hem kışın hayvanların sağladığı sıcaklıktan faydalanılır hemde hayvanların güvenliği sağlanırmış. Son zamanlarda kerpiç ev yapımından uzaklaşılmıştır.'

Kerpiç evlerin en fazla bulunduğu Aşağı Aktaş köyü sakinlerinden İrfan Akpolat, günümüzde inşaat malzemelerinde olanaklar arttıkça kerpiç evlerin unutulduğunu söyledi.

Yörede çok nüfuslu ailelerin kullandığı ve hayır işlerinin yapıldığı evlere 'balahane' adı veriliyor. Geniş balkonu ve mimarisiyle dikkati çeken balahaneler, iki ve dört sıralı kerpiçlerle yapıldığından günümüze kadar gelmiş durumda.