En Tatlı Yolculuğa 60 Yıldır Ev Sahipliği Yapıyor

KEMAL ÖZDEMİR - Türkiye'nin şeker ihtiyacının yaklaşık yüzde 20'sinin karşılandığı Doğu Anadolu'da, dönemin Başbakanı Adnan Menderes'in hizmete açtığı Erzincan Şeker Fabrikası, 60 yıldır şeker pancarının tarladan sofralara uzanan yolculuğuna ev sahipliği yapıyor.

Doğu Anadolu Bölgesi'nde çiftçilerin yaygın olarak ürettiği şeker pancarında, bir süre önce hasat dönemine geçildi. Hasat dönemi ile 40 bin dekar alanda şeker pancarı üretilen Erzincan'daki çiftçileri emeklerinin karşılığını alma heyecanı sararken, karasal iklimi ve yüksek rakımının etkisiyle ülkede şeker (polarize) miktarı en fazla olan Erzincan şeker pancarı da tarladan bardağa uzanan en tatlı yolculuğuna başladı.

Hasat döneminde üreticilerin zahmetli uğraşlarıyla süren bu yolculukta, aylar önce tarlaya ekilip olgunlaşan şeker pancarı, üreticiler ve işçilerle gerek modern yöntemler gerekse geleneksel metotlar ile tarladaki topraktan hasat ediliyor.

Daha sonra çiftçilerce kamyonlar ve traktörler işlenmesi için fabrikaya götürülen şeker pancarının şekere dönüşüm yolculuğuna, 1956 yılında dönemin Başbakanı merhum Menderes tarafından açılışı yapılan Erzincan Şeker Fabrikası eşlik ediyor. İşçilerin kuyrukta bekleyerek ürünlerini görevlilere teslim ettiği şeker pancarı ilk olarak ön temizleme işleminden geçiriliyor. Böylece toprak ve çamurdan arındırılan pancar, ardından silolara alınıp kanal vasıtasıyla fabrikaya ulaştırılıyor.

Kanallarda basınçlı suyla yeniden yıkanan pancar, böylece dış etmenlerden iyice temizlenip işlemeye alınıyor.

İşleme başlangıcında fabrikada kesme makinelerinde belirli boyutlarda kıyılan pancar, ardından banttan geçirilip fabrikanın haşlama bölümüne dökülüyor. Burada şerbetle ayrı bir işleme alınan pancar difüzyona gönderiliyor. Bu işlemler sonrası pancardan ortaya çıkartılan şeker, kurutulup eleklerden geçirildikten sonra toz halinde torbalara doldurularak piyasaya verilmek üzere fabrikanın ambarına teslim ediliyor.

Pancarın tarladan çıkması sonrası yaklaşık 36 saat süren bu yolculuğuyla üretilen şeker, bakkallar ve marketler aracılığıyla alıcısına ulaştırılıyor.

Üreticinin uğraşı, fabrikanın ev sahipliği ile şeker olarak halka ulaşan şeker pancarı, tatlıların yanı sıra fincandaki kahveye ya da bardaktaki çaya tat vererek tüketicinin damak tadına renk katıyor.

Bu yolculuğa 60 yıldır kesintisiz şeker pancarı işleyerek ev sahipliği yapan Erzincan Şeker Fabrikası da yöre halkının en önemli geçim kaynaklarından olan şeker pancarını şekere dönüştürerek hem üreticiye hem de ülke ekonomisine büyük katkı sağlıyor.

- Bölge ekonomisine 80 milyon lira katkı

Erzincan Şeker Fabrikası Müdürü Ahmet Aytemur, AA muhabirine yaptığı açıklamada, kentin en büyük sanayi tesisi konumunda bulunan şeker fabrikasının 2016/2017 döneminde 61. şeker üretim kampanyasını başlattığını eylül ayı sonunda sezonun ilk ürününün alımına başladığını ifade etti.

Kampanyanın yaklaşık 120 gün devam edeceğini belirten Aytemur, 'Bu yıl tahmini 208 bin ton pancar işleyip karşılığında 26 bin ton kristal beyaz şeker, yan ürün olarak da 8 bin 800 ton melas ve 55 bin ton yaş pancar posası üreteceğiz. Üretilecek bu ürünlerimizin toplam piyasa değeri yaklaşık 80 milyon lira.' dedi.

Aytemur, yöreye yarım asrı aşkın süredir hizmet veren fabrikanın kapasitesini artırmak için çalışmalarına başladıklarını ifade ederek, şunları kaydetti:

'Başlamış olduğumuz ve yaklaşık 2 yılda tamamlamayı hedeflediğimiz modernizasyon yatırımlarıyla pancar işleme kapasitesini arttırmayı hedefliyoruz. Çalışmalar neticesinde fabrikamız aynı sürede daha fazla pancar işler duruma getirilecek. Bu durum da bölgemizde ektirilen ve diğer fabrikalara gönderilen bir miktar pancarın yine fabrikamızda işlenmesine, dolayısıyla daha verimli ve karlı bir üretim dönemi geçirmemize imkan tanıyacak. Böylece çiftçilerimizin günlük teslim edecekleri pancar miktarı artacak ve fabrika önündeki araç kuyrukları azalacak.'

- Pancarın fiyatı şeker oranına göre artıyor

Erzincan Şeker Fabrikası Kalite Kontrol Şefi olan Kimya Mühendisi Neslihan Subaşı da çiftçilerin pancarlarını ilk olarak fabrikanın analiz laboratuvarına getirdiklerini belirterek, analizler sonucu çıkan değerlere göre çiftçilere ödeme yapıldığını ifade etti.

Subaşı, pancardaki şeker oranının önemine işaret ederek, 'Bizim iki ünitemiz var, bir fire bir de digesyon ünitemiz. Fire ünitemizde çitçimizin pancarının firesini veriyoruz, digesyon ünitesinde ise pancarın içindeki şeker oranı tespit ediliyor. Çiftçilerimiz, bu değerlere göre fabrikamızdan ödemelerini alıyor. Bu sistem tamamen otomatik olan hiçbir şekilde elle müdahale olmayan bir sistem ve bizim burada esas gayemiz ne çiftçinin hakkını devlete ne de devletin hakkını çiftçiye yedirmek. Tamamen objektif şekilde analizlerimiz yapılıyor.' dedi.

Yörenin iklimsel özellikleri sebebiyle pancarının şeker oranı yönünden çok şanslı olduğunu belirten Subaşı, 'Erzurum, Kars, Erzincan’daki pancarımız Türkiye ortalamasının üzerinde bir şeker oranına sahip. Bunun da sebebi gece ile gündüz arasındaki sıcaklık farkının yüksek olması. Bu farktan dolayı pancar kendini korumaya aldığından şeker depolama olayı oluyor ve bu da şeker oranımızın ve pancarımızın kalitesini artırıyor. Şeker oranının artması demek bizim de fabrikada verimimizin artması ve daha fazla şeker almamız demek.' ifadesini kullandı.

- Pancar sökmek için bir ay tarlada çalışıyorlar

Pancar tarlasında çalışan işçilerden Hasret Tilki de pancarın tarladan sökülmesi için zor şartlar altında yaklaşık bir ay çalıştıklarını ve tarladan sökülen pancarın bir çok işlemden sonra şekere dönüşüp tüketiciye ulaştırıldığına işaret ederek, 'Pancarın eziyetini biz çekiyoruz, herkes sofrada keyfini çıkartıyor.' dedi.

İşçi Behçet Tilki de ailesiyle pancar tarlalarında mevsim işçisi olarak çalıştıklarını belirterek, 'Pancar söküm işine sabah saat 07.00'da başlayıp akşam 17.00'de bitiriyoruz. Ailemizin geçimini sağlamak için tarlada çalışıyoruz. Pancar sökümü emek isteyen zor bir iş. Çocuklarımızın eğitimini, kiramızı ödemek için ve geçimimizi sağlamak için bir ay tarlada çalışıyoruz. Pancarın cefasını biz çekiyoruz vatandaş ise çıkan şekerle sefasını sürüyor. Türkiye'miz ise kazanıyor.' diye konuştu.