Eski ABD Başkanı Barack Obama'nın 2011'de Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesinin (NASA) 30 yıllık 'Space Shuttle (Uzay Mekiği)' programını sonlandırmasının ardından, insanoğlunun güneş sistemindeki gezegenlere ve ötesine gitmeye yönelik uzay macerası da ABD'de özel sektörün çalışma alanına girdi.
'Vizyoner milyarder' ve 'uzay sevdalısı' olarak tanınan ABD'li enerji depolama firması ve elektrikli otomobil üreticisi Tesla'nın üst düzey yöneticisi ve uzay teknolojileri şirketi SpaceX'in kurucusu iş adamı Elon Musk, bugüne kadar geliştirilmiş en güçlü ticari roketi uzaya fırlatmayı başardı.
Musk, roket teknolojisinde parçaların yeniden kullanılmasını sağlamasının yanı sıra, taşıma kapasitesinin maliyetini düşürerek NASA'nın Uzay Mekiği Programı'na kıyasla uzaya çok daha ucuza yük ve insan taşınabileceğini gösterdi.
AA muhabirinin derlediği verilere göre, NASA'nın Uzay Mekiği Programı'nda yer alan 5 mekiğin 30 yıllık maliyeti araştırma ve geliştirme dahil 200 milyar doları aşmıştı.
Toplam 133 başarılı uçuş gerçekleştiren ancak Challenger uzay mekiğinin 1986'da kalkışta, Columbia uzay mekiğinin de 2003'te atmosfere girişte infilak etmesiyle toplam 14 astronotun ölümüne neden olan programda, tek bir mekiğin fırlatılması ortalama 450 milyon dolara malolmuştu.
SpaceX'in bugüne kadar Ar-Ge dahil yaklaşık 1 milyar dolar harcadığı belirtilen Falcon Heavy roketinin fırlatılması 90 milyon dolarlık maliyeti beraberinde getirirken, şirketin internet sitesinde kullandığı 'Makul indirimler mevcuttur' ibaresi uzay taşımacılığı sektöründe NASA gibi devlet kurumlarının yerini özel şirketlerin almaya başladığını ortaya koydu.
Amaç 'en ucuza en büyük taşıma kapasitesi'
Falcon Heavy 90 milyon dolarlık maliyetinin yanında 63,8 ton yük taşıma kapasitesiyle bugüne kadarki en güçlü roket olarak rakipleri karşısında öne çıktı.
ABD ordusu için dünya yörüngesine uydu taşıyan ve SpaceX'in en büyük rakibi olarak gösterilen United Launch Alliance firmasının Delta IV Heavy roketi 400 milyon dolarlık maliyetiyle 28,8 ton yükü atmosfer üstüne çıkarmıştı.
Dünyanın bu yıl en değerli markası olarak belirlenen ABD'li e-ticaret devi Amazon'ın kurucusu ve Üst Yöneticisi Jeff Bezos da uzay teknolojilerindeki atılımıyla dikkati çekiyor. Bezos'un kurduğu Blue Origin adlı şirketin New Glenn roketinin 45 ton yük taşıma kapasitesine sahip olacağı belirtilirken, ilk testi 2020'de yapılacak roketin maliyeti henüz bilinmiyor.
NASA'nın 30 yıllık Uzay Mekiği Programı'nda kullanılan bir mekik tek seferde 27,5 ton yükü 450 milyon dolara atmosfere çıkarırken, NASA'nın yeni geliştirdiği ve ilk testi gelecek yıl yapılacak Space Launch System roketinin ise 500 milyon dolarlık maliyetle 130 ton yük taşıması planlanıyor.
En fazla yükü Saturn V kaldırmıştı
NASA'nın insanoğlunu Ay'a taşıyan Apollo Programı için geliştirdiği ve yapımında Türk mühendis İsmail Akbay'ın da yer aldığı Saturn V roketi ise haleflerine göre daha fazla yükü daha ucuza kaldırmayı başarmıştı.
1967-1973 yıllarında kullanılan ve 13 kez uzaya yollanan Saturn V roketi 140 tona varan yük taşıma kapasitesiyle ve günümüz değeriyle 185 milyon dolara yeryüzünden kalkış yapabiliyordu.
Soğuk Savaş döneminde ABD ile uzay yarışına giren Sovyetler Birliği'nin geliştirdiği Soyuz roketi ise 50-60 milyon dolarlık maliyetiyle yaklaşık 7-8 ton yük kaldırma kapasitesine sahipti.
Rusya, NASA'nın Uzay Mekiği Programı'nın 2011'de sona ermesinin ardından ABD'li tek bir astronotu dünya yörüngesinde bulunan Uluslararası Uzay İstasyonu'na taşımak ve geri getirmek için 70 milyon dolardan fazla ücret talep ederken, bu rakamın bu sene 80 milyon doların üzerine çıkması bekleniyor.
ABD ve Sovyetler Birliği/Rusya'nın ardından 2003'te uzaya çıkan üçüncü ülke Çin'in Long March 2F roketi 8,4 ton yük taşıma kapasitesine sahipti. Çin hükümeti 4,5 ton yük kaldırma kapasitesine sahip daha ucuz maliyetli Long March 8 roketini de 2020'ye yetiştirmeye çalışıyor.
'Falcon Heavy, 12,5 fili uzaya ulaştıracak düzeyde'
İstanbul Teknik Üniversitesi Uzay Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Alim Rüstem Aslan, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Falcon Heavy roketine ilişkin değerlendirmelerde bulundu.
Falcon Heavy'nin, SpaceX firmasınca gezegenler arası seyahat için geliştirilen uzaya erişim sistemi olduğunu belirten Aslan, bu sistemin modüler bir yapısı bulunduğunu söyledi.
Aslan, roketin ana itici biriminin 'bu zamana kadar geliştirilen en verimli motor' olarak tanımlanan Merlin motoru olduğunu vurgulayarak, şunları kaydetti:
'Bundan 9'ar adet yan yana kullanılarak itici bloklar elde edilmekte ve yer çekimini yenmek için bu 9'lu grupların sayısı artırılarak daha fazla itiş elde edilmektedir. Aynı motorun çok sayıda kullanılması seri üretim yöntemi kullanımına olanak vermekte ve dolayısıyla üretim maliyetlerini büyük ölçüde aşağıya çekmektedir. Ayrıca yeni özel uzaya erişim sistemi geliştirmenin yol açtığı deneme risklerini de çok azaltmaktadır. Bunların yanında yüksek maliyetli katı yakıt kullanan ana itici kapsüllerin geri kazanılması bu maliyet düşüşünü katlamaktadır. Falcon Heavy uzay erişim sisteminin son kademesi yönlendirilebilir birim olup görev yüklerini de taşımakta, hedefe doğru gerekli manevraları sağlamaktadır.'
Aslan, Falcon Heavy'nin halihazırda en yüksek taşıma kapasitesine sahip roket olduğuna işaret ederek, roketin 64 ton kargoyu uzaya ulaştırabileceğini söyledi.
Falcon Heavy'nin sağladığı itici kuvvetin 12,5 büyük fili uzaya ulaştıracak düzeyde olduğunu ifade eden Aslan, 1969'da Ay modülünü taşıyan Saturn V roketinin ise 33 fili uzaya taşıyacak gücünün bulunduğunu hatırlattı.
Aslan, NASA'nın da 30 fil kapasiteli iki büyük sistem üzerinde çalışmalarını sürdürdüğünü belirterek, 'Falcon Heavy'nin bugünkü başarısı gezegenler arası büyük kapasiteli (insan ve kargo) seyahatin tekrar başladığını göstermektedir.' diye konuştu.
Alim Rüstem Aslan, Falcon Heavy'nin şu an için en tasarruflu roket olduğunu, yeniden kullanılabilir parçaları ve düşük maliyetiyle uzay teknolojisinde önemli bir adım atılmasını sağladığını dile getirdi.
SpaceX'in sitesinde yer alan bilgilere göre, 27 motorlu roket tamamen dolu 747 tipi bir yolcu uçağını taşıyabilecek güçte bulunuyor.
Falcon Heavy ile birlikte salı günü fırlatılan Tesla şirketine ait elektrikli spor otomobil modeli Roadster'ın fiyatının ise 100 bin dolar olduğu belirtiliyor.
