Fuat Sezgin'in Anısına, Orta Çağ İslam Dünyası'nda Bilim Paneli

Cumhurbaşkanlığı’nca ilan edilen “Prof. Dr. Fuat Sezgin Yılı” dolayısıyla Bartın Üniversitesi Edebiyat Fakültesi ile Kütüphane ve Dokümantasyon Daire Başkanlığı tarafından “Orta Çağ İslam Dünyası’nda Bilim” adlı panel düzenlendi.

Prof. Dr. Fuat Sezgin’in anısını yaşatmak, İslam medeniyetine katkısını gün yüzüne çıkarabilmek amacıyla gerçekleştirilen panel öncesinde “İslam Bilim ve Teknoloji Tarihi Müzesi” tanıtım videosu ve ardından müzeye ait fotoğraflardan oluşan bir slayt gösterimi gerçekleştirildi.

Panelin moderatörlüğünü Bartın Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dr. Öğr. Üyesi İrem Aslan Seyhan yaptı. Panelde, Ankara Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Melek Dosay Gökdoğan “Modern Bilimin Gerçekleşmesi ve Orta Çağ İslam Dünyası” adlı konuşma yaptı. İslam Bilimi ile ilgili bilgileri doğu ve batı karşılaştırması yaparak anlatan Prof. Dr. Gökdoğan, “Orta Çağ’da bir dönem İslam Uygarlığı çok başarılı olmuştur. Daha sonra duraklama ve çöküş dönemine geçilmiştir. Bunun bir sebebi vardır. 16. yüzyıldaki çöküşün başlamasının nedenini tek bir kişiye veya duruma bağlı olmaması gerektiğini belirtmek isterim. İslam Uygarlığında yetenekli bilginler bir ölçüde de olsa bilim üretmeye çalışmışlardır. Yöneticilerin engellemelerinin olması, jeopolitik konum gibi bazı sebepler vardı. Son yıllarda yeni bir eğilim olarak ortaya çıkan içsel ve dışsal faktörleri göz önünde bulundurursak; siyasi yapıların eleştirel düşünceye ve araştırmaya izin vermemesi en büyük nedenlerden biridir. Diğer bir neden ise bilimsel araştırmanın ortaya çıkması için bilim merkezlerinin olmamasıdır.” dedi.

Avrupalıların başarılı olmalarının nedenini “Siyasi otorite olmadan bağımsız araştırmalar yapabilmeleri” olarak açıklayan Prof. Dr. Gökdoğan, “Diğer bir sebebi ise İslam Hukukunun evrensel değil kişiye özel bir hukuk olmasıdır. İslam kaynakları hukuk kitabı sayıldığı için kimse bu kuralları eleştirel yönde konuşamamıştır. Bilim ve felsefe için eleştirel olunmalıdır.” diye konuştu.

“Orta Çağ İslam Dünyası’nda Astronomi” konulu konuşma yapan Kastamonu Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Yavuz Unat ise “ Bilimin gelişmesi için rasyonel bir çaba ve özgür ortam gerekmektedir.” vurgusunu yaptı.

Prof. Dr. Unat, “Ortaçağ İslam dünyasını astronomiyi anlamak için gelişim dönemlerini bilmek gerekiyor. Bu dönemlere baktığımızda bilimin bir çizgisi olduğunu ve o yolda ilerlemek gerektiğini görmekteyiz. Bilimin gelişmesi bilimsel kurumlarda, kuramlar üretmeye bağlıdır. Bu nedenle İslam Uygarlığında ilk defa gözlem evi örnekleri ortaya çıkmıştır. İslam dünyasında deneysel çalışmalar yapılmadı diye bir şey yoktur. Böyle algılanmasının sebebi bilim denildiğinde ilim algılanmasıdır" şeklinde konuştu.

Fatih Sultan Mehmet Üniversitesi Dr. Öğr. Üyesi Detlev Quintern de “Avrupa Merkezciliğinin Ötesinde Prof. Dr. Fuat Sezgin’in Ma’mün Coğrafyacılarından Brunetto Latini Dünya Haritasına Kadar Coğrafya ve Kartografya Tarihine Katkısı” başlıklı bir konuşma yaptı.

Dr. Quintern, “Fuat Sezgin günümüze kadar ulaşan haritaların birçoğunda Batlamyus’a ait olmayan pek çok unsur keşfetti. Bunların arasında Ekvator’un altında ikinci bir güney enleminin çizilmesi bulunmaktadır. Bu, Fuat Sezgin tarafından analiz edilen birçok ayrıntıdan sadece bir tanesidir. Onlarca yıl boyunca el yazmasına dayalı ve karşılaştırmalı bir araştırma yaptıktan sonra Fuat Sezgin, en eski Batlamyus dünya haritalarının yalnızca bir takım verilere sahip olmadığını, aynı zamanda büyük olasılıkla bir taslak görevi gören Ma’mün haritaları da olduğu sonucuna vardı.” ifadelerini kullandı.

Soru ve cevapların alınmasıyla tamamlanan panelin ardından, Bartın Üniversitesi Kütüphanelerinden en çok kitap ödünç alan akademisyen, idari personel ve öğrencilerden ilk üçe girenlere ödülleri verildi.

2018 yılında en çok kitap alan akademisyenler Dr. Öğr. Üyesi Sevda Kaman, Arş. Gör. Sinan Paksoy, Dr. Öğr. Üyesi Melek Sarı Güven; idari personel Adem Güvez, Birgül Özdemir, Sevgi Toplu; öğrenciler Furkan Kavas, Tolga Demirci ve Saim Aydoğan oldu.

Etkinliğin ardından konferans salonu fuaye alanında “Prof. Dr. Fuat Sezgin Kitapları Sergisi” açıldı. Katılımcıların yoğun ilgi gösterdiği sergide, İslam Bilim Tarihi Araştırmacısı Prof. Dr. Fuat Sezgin’e ait 71 kitap sergilendi.