MÜCAHIT AYDEMIR - Libya'daki siyasi süreç ve 24 Aralik seçimlerinin ele alinacagi Ikinci Berlin Konferansi, Birlesmis Milletler (BM) ve Almanya himayesinde, Türkiye'nin de dahil oldugu uluslararasi aktörlerin katilimiyla 23 Haziran'da toplanacak.
Libya krizine siyasi çözüm bulmak amaciyla ilk olarak 19 Ocak 2020'de düzenlenen konferansin ikincisine, Libya'dan Baskanlik Konseyi Baskani Muhammed el-Menfi ve Basbakan Abdulhamid Dibeybe, BM'nin Libya Özel Temsilcisi Jan Kubis ve Libya ile ilgili ülkelerin disisleri bakanlari katiliyor.
Mart ayinda göreve gelen Libya'nin Ulusal Birlik Hükümeti'nin ilk kez katilacagi Ikinci Berlin Konferansi'nda, Libya'da barisi tesis etmek için kaydedilen ilerlemelerin degerlendirilmesi, ayrica istikrarin sürdürülebilmesi için atilacak adimlara odaklanilmasi amaçlaniyor.
Konferans kapsaminda, ülkede 24 Aralik’ta yapilmasi planlanan genel ve baskanlik seçimlerine zamaninda gidilmesinin vurgulanmasi ve ateskes anlasmasinda yer alan yabanci güçlerin ve parali askerlerin Libya’dan çekilmesi konusunun öne çikmasi bekleniyor.
Bunun yani sira konferansta, BM Güvenlik Konseyi (BMGK) tarafindan uygulanan silah ambargosuna uyma çagrisinin yinelenmesi ve ülkede güvenlik güçlerinin birlestirilmesine iliskin baglayici kararlar alinmasi öngörülüyor.
- 24 Aralik seçimleri "anayasal temel" çikmazinda
Ikinci Berlin Konferansi'nin ana gündem maddelerinden biri olacak 24 Aralik seçimleri, Libyali taraflarin seçimlerin hukuki altyapisi konusunda hala uzlasamamasi nedeniyle takvimin giderek daralmasiyla çikmaza girdi. Anayasa referandumunun seçimlerden önce yapilip yapilmayacagi bu tartismalardan biri.
Anayasa taslagi referanduma sunulmak üzere beklerken ülkenin dogusundaki gayrimesru silahli güçlerin lideri Halife Hafter, ABD vatandasligi nedeniyle devlet baskanligina aday olamayacagi için anayasa referandumuna itiraz ediyor. Anayasaya göre çifte vatandasligi olanlar ve aktif askeri görevde bulunanlar seçimlere giremiyor.
Bu yüzden anayasa referandumu olmasa da seçimlerin anayasal temelinin netlesmesi ve bir seçim yasasi çikarmak gerekiyor. En geç 1 Temmuz'a kadar belirlenecek bu anayasal temel ise, devlet baskanina genis yetkiler verilmesi gibi çekinceler barindiriyor.
Ayrica devlet baskaninin dogrudan halk tarafindan mi, yoksa parlamento tarafindan mi seçilecegi de üzerinde uzlasi saglanamayan bir baska konu.
- Hafter ilk Berlin Konferansi'ndaki tutumunu sürdürüyor
Uluslararasi aktörler konferans öncesinde diplomasi trafigini yogunlastirirken, bugüne kadar ülkedeki pozisyonunu güç yoluyla elde eden Halife Hafter'in, milisleriyle kurdugu iktidarini zayiflatacak müzakerelere karsi nasil bir tutum sergileyecegi ise belirsizligini koruyor.
Hafter'e bagli milisler, 19 Ocak 2020'deki Berlin Konferansi düzenlenmeden sadece bir gün önce, 18 Ocak'ta "Petrol Hilali" bölgesindeki Brega, Ras Lanuf, Hariga, Zuveytine ve Sidra'daki petrol ihracat limanlarini kapatmisti.
Ikincisi düzenlenecek konferansin öncesinde de Hafter milislerinin ülkenin güneyinde "terörle mücadele" iddiasiyla baslattigini duyurdugu sözde "operasyonlar", diyalog ortaminin yine silahla bozulacagi endiselerini artiriyor.
Ayrica, Libya hükümeti, ateskes anlasmasinin maddelerinden birini yerine getirerek, ülkenin dogu ile bati yakasini birbirine baglayan ancak iki yildir kapali olan Misrata-Sirte sahil yolunun bati tarafini yeniden sivillerin hizmetine açarken, Halife Hafter yolun kendi kontrolündeki dogu kisminin açilmasini reddetti.
- Libya'da ateskes ve siyasi diyalog süreci
Libya'nin dogusundaki gayrimesru güçlerin lideri Halife Hafter'in Nisan 2019'da milislerine baskenti ve yönetimi ele geçirmek için saldiri emri vermesiyle, istikrarsizlikla bogusan Libya yeniden siddet sarmalina sürüklenmisti.
BM nezdinde Libya'nin mesru temsilcisi Libya hükümetine bagli güçlerin, Hafter ve uluslararasi müttefiklerini Haziran 2020'de Trablus ve ülkenin batisindan uzaklastirmasiyla, siyasi çözüm arayislari ve müzakereler yeniden ivme kazanmisti.
BM öncülügündeki diyalog kapsaminda Isviçre'nin Cenevre kentinde 23 Ekim 2020'de 5+5 Ortak Askeri Komite toplantilari düzenlenmisti. Toplantilar sonucunda, BM nezdinde mesru Libya hükümeti ile ülkenin dogusundaki gayrimesru güçlerin lideri Halife Hafter'e bagli heyetler arasinda kalici ateskes anlasmasi imzalanmisti.
Ateskes anlamasinin ardindan baslayan siyasi süreç kapsaminda, BM öncülügünde Tunus'ta baslatilan ve Libya'nin farkli siyasi ve sosyal kesimlerini temsilen seçilen 75 kisi ile yürütülen Libya Siyasi Diyalog Forumu'nda (LSDF), 24 Aralik'ta seçimlere gidilmesi karari çikmisti.
LSDF üyelerinin 5 Subat'ta Cenevre'de yaptigi oylama sonucunda da yil sonunda yapilmasi planlanan seçimlere kadar Libya Baskanlik Konseyi Baskanligina Muhammed el-Menfi, Basbakanliga da Abdulhamid Dibeybe seçilmisti.
Muammer Kaddafi rejimini sona erdiren 2011 Subat Devrimi'nden bu yana iç savas ve siyasi krizlere sürüklenen Libya'da, Rusya, Birlesik Arap Emirlikleri, Misir ve Fransa'nin destekledigi darbeci Hafter milislerinin ülkenin dogusunu kontrol etmesi nedeniyle istikrar ve güvenlik saglanamadi.
GRAFIKLI - Ikinci Berlin Konferansi Uluslararasi Toplumun Katilimiyla Libya'daki Siyasi Süreci Ele Alacak
Yarin düzenlenecek konferansta, Libya'da barisi tesis etmek için kaydedilen ilerlemelerin degerlendirilmesi ve istikrarin sürmesi için atilacak adimlara odaklanilmasi amaçlaniyor Konferans kapsaminda, ülkede 24 Aralik’ta yapilmasi planlanan genel ve baskanlik seçimlerine zamaninda gidilmesinin vurgulanmasi ve ateskes anlasmasinda yer alan yabanci güçlerin ve parali askerlerin Libya’dan çekilmesinin konusunun öne çikmasi bekleniyor Ikinci Berlin Konferansi'nin ana gündem maddelerinden 24 Aralik seçimleri, Libyali taraflarin seçimlerin hukuki altyapisi konusunda hala uzlasamamasi nedeniyle çikmaza girdi.
