Muğla Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü'nden Yrd. Doç. Dr. Adnan Çevik, Dünya Kültür Mirası kriterlerinin dokuzuna sahip Antik kent Hasankeyf ile ilgili ilk orijinal eserin yakında tamamlanacağını açıkladı.
Çevik, Eyyubi Meliki Süleyman'ın isteği üzerine yazılan ve Nüshatı Nazır adını taşıyan eserin 1418 yılında tamamlandığını belirtti. Çevik, eserde Hasankeyf'in mimari yapısının yanı sıra bölgenin siyasi tarihi ve demografik yapısına ilişkin çok önemli bilgilerin yer aldığını ifade etti.
Çevik, 110 varak (iki yaprak bir varak) 220 sayfalık çok güzel bir hatla yazılmış Hasankeyf kroniği diye bilinen eserin tercümesini bitirdiklerini ifade etti. Çevik, edebi yönü de olan eserin içinde şiirlerin de yer aldığını, Arapçanın belagati açısından dilcilerin de kullanması gereken bir eser olduğunu söyledi.
Tek nüshası Viyana Milli Kütüphanesi'nde olan eserin mikro filmini geçen yıl getirdiklerini belirten Çevik, "Hasankeyf'e yazılmış ve Hasankeyf'te yazılmış. Nüshatı Nazır adını taşıyan Arapça yazılmış bir eser. 1955 yılında Claude Chane adında bir Fransız müsteşrik bu eserden bizi haberdar etmişti. Fakat tek nüshası Viyana Milli Kütüphanesi'ndeydi. Başka da bir yazmasına rastlanmamıştı. İşte biz evvelki yıl Hasankeyf üzerine yazılmış ve Hasankeyf'i anlatan Hasankeyf vekayinamesi diye literatürde yer alan yani Hasankeyf kroniği diye bilinen bu eserin mikro filmini Viyana'dan getirdik. Tabi eserin kendisini getirmemiz mümkün değil. Kim yazmış bunu, Hasankeyf Eyyubilerinin devlet bürokrasisinde yer alan bir katibi yazmış. İbnu-l Emir İbrahim El Münşi, babası önemli bir bürokrat. Bu eseri bitirdik şu an adisyonu ile uğraşıyoruz. Bir iki ay içerisinde bitireceğiz. Hasankeyf orijinal kaynağına kavuşacak." dedi.
Çevik, 13-14. yüz yılın bu topraklarda en önemli değişim dönüşüm yılları olması itibari ile çok önemli bir yüz yıl olduğuna dikkat çekti. Çevik, eserin, bölgenin o dönemdeki resmini yansıtması itibariyle çok önemli bilgiler içerdiğini vurguladı.
ESERİN İÇİNDE NELER VAR
Eserin, bölgenin sosyo-ekonomik, siyasi ve mimari yapısını her yönü ile aldığını belirten Çevik, eserin içeriğiyle ilgili şunları ifade etti:
"Eser, yıl yıl o bölgenin olaylarını anlatıyor. Sadece siyasi olayları değil tabii olayları, olağanüstü durumları, sosyal hayata kültüre ilişkin, ekonomik hayata ilişkin bilgiler veriyor. Ama en önemlisi aynı zamanda Hasankeyf Eyyubilerinin siyasi tarihini, Hasankeyf'i merkez alarak bölgenin siyasi tarihini anlatıyor. Demografik yapıya ilişkin çok önemli bilgiler veriyor. Aşiretlerle ve aşiretlerin kökleriyle ilgili önemli bilgiler yer alıyor.
Bir de Hasankeyf'in mimari yapısının bir fotoğrafını çekiyor bize. Hiç bilinmeyen, tahmin edilmeyen yerlerde saray kalıntıları, medrese kalıntıları çıkacak. Mesela çeşmelerden sular geliyor, nasıl geliyor. Kim inşa ettirmiş, ne kadar masraf yapılmış. Bu ve buna benzer sayısız bilgi ihtiva ediyor."
Çevik, ayrıca, 1418 yılında tamamlanan eserin son kısmının eksik olduğunu, ellerindeki eserde 1377-78 yıllarından sonraki kısmın yer almadığını belirtti.
Hasankeyf ile ilgili yazılı kaynakların yetersizliğine dikkat çeken Hasankeyf Yaşatma Girişimi Sözcüsü İpek Taşlı da Antik Kent ile ilgili yazılı kaynakların çoğalmasının, Hasankeyf'in yurt içi ve yurt dışında daha iyi tanınmasına katkı sağlayacağını söyledi.
