İranlı İş Adamları ABD Yaptırımlarının Etkili Olduğu Görüşünde

MUHAMMET KURŞUN - İranlı iş adamları, ABD yaptırımlarının çok etkili olduğunu ve kendilerini de zor durumda bıraktığını belirterek, Türkiye'den bu konuda destek beklediklerini ifade etti.

ABD Başkanı Donald Trump'ın 8 Mayıs'ta nükleer anlaşmadan tek taraflı çekilmesinden 90 gün sonra 7 Ağustos'ta devreye giren ilk aşama yaptırımlar nedeniyle İran'da döviz kuru tarihin en yüksek seviyesini görürken, temel gıda ürünleri, otomobil ve uçak bilet fiyatlarında astronomik artışlar yaşandı. ABD, ilk aşama yaptırımlarla İran'ın dolar, altın ve değerli madenlere erişimini yasaklarken, bu ülkenin çelik, kömür, alüminyum ticareti ile otomotiv ve sivil havacılık sektörlerini de hedef aldı.

ABD yönetiminin İran'ın petrol ticaretini hedef alan ikinci aşama yaptırımlarının devreye girmesine kısa bir süre kalmışken Tahran'ın petrol ihracatı büyük düşüş yaşadı. ABD'nin ikinci yaptırım paketinin devreye gireceği 5 Kasım'dan itibaren İran Ulusal Petrol Şirketi, İran Petrol Ticaret Şirketi ve Ulusal Tanker Şirketi'ne uluslararası kısıtlamalar getirilecek ve ekonomisi büyük ölçüde petrole dayalı İran'ın petrol ve petrol ürünleri satışı engellenmeye çalışılacak.

Yaptırımların devreye girmesine 10 gün kala petrokimya ve tekstil sektöründe faaliyet yürüten İranlı iş adamları, ambargoların etkisine ilişkin AA'ya değerlendirmede bulundu.

Petrokimya sektöründe çalışan iş adamı Mecit Zamani, AA muhabirine yaptığı açıklamada 15 senedir bu sektörde çalıştığını belirterek ABD'nin 5 Kasım'da uygulamaya koyacağı ikinci yaptırım paketinin kendilerini çok etkileyeceğini söyledi.

-"Bu tür ambargolar tüccarların önüne büyük zorluklar çıkarıyor"

Bu tür ambargoların her yerde iş adamlarının önüne büyük zorluklar çıkardığını dile getiren Zamani, "Bir şekilde altından kalkmaya çalışacağız, fakat çok zor olduğunu söylememiz lazım." dedi.

Yaptırımların devlete de zarar verdiğini ancak en çok halkı etkilediğini ifade eden Zamani, devlet liderlerinin bu konuyu oturarak konuşmaları gerektiği görüşünü paylaştı.

Zamani, petrokimya ürünlerini İran'dan en fazla Türkiye'ye ihraç ettiklerini ve ticaretlerinin en büyük bölümünün Türkiye ile olduğuna dikkati çekerek, "İki ülke yöneticilerinin bu konuda halkların faydasına olacak bir işbirliği yürütmesini bekliyoruz. Türkiye ile yıllardır birçok alanda çalıştık, bunu büyütmek ve geliştirmek istiyoruz. Ticaretimizin hayrının iki ülkeye ve çalışanlarına olmasını diliyoruz." diye konuştu.

- "ABD yaptırımlarının bize etkisi çok fazla olur"

Tekstil alanında çalışan Tebriz asıllı iş adamı Hüseyin Esedi, yaklaşık 35 senedir tekstil sektöründe kumaş, aksesuar ve perde işleri yaptığını belirterek, "ABD yaptırımlarının bize etkisi çok fazla olur. Ben 35 senedir ticaret yapıyorum. Son bir senedir ciddi zorluklar ve sıkıntılar yaşıyoruz. Borçlarımızı nasıl ödeyeceğimizi bilemiyoruz, bunun için yol bulamıyoruz. Mesela benim gümrükte malım var ancak getiremiyorum."

Önceki yıllarda gümrükler kapalıyken İstanbul'dan İran'a yolcu taşımacılığı yaptığını ancak gümrükler açıldığında mal getirmeye başladıklarını ve ticaretlerinin canlandığını aktaran Esedi, yaptırımların birinci paketinin devreye girmesiyle çok daha fazla zorlanacaklarını ifade etti.

Türkiye'deki firmalardan 3 bayilik aldığına ve malları buradan getirdiğine işaret eden Esedi, Türk lirası ve tümen ile ticaret yapılabilirse bunun kendileri için kolaylaştırıcı bir yol olacağını belirterek "Türkiye ile komşuyuz ve birlikte bir çıkış yolu bulabileceğimize inanıyorum. Mesela bundan bir süre önce Halk Bankası ile İktisat Bankası arasında böyle bir mekanizma vardı, bizim için çok kolaylık sağlıyordu." şeklinde konuştu.

- Ekonominin durumu hükümeti sarsıyor

Ülkenin büyük bir çoğunluğunu oluşturan alt ve orta sınıfta ekonomik hoşnutsuzluğun artması, Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani'nin başında bulunduğu hükümeti de sarsıyor. Meclis tarafından ülkedeki ekonomik krizin sorumluları olarak görülen Çalışma Bakanı Ali Rebii ile Ekonomi Bakanı Mesud Kerbasiyan, ağustos ayında yapılan gensoru oylamaları sonucu görevlerinden azledildi. Ulaştırma ve Şehircilik Bakanı Abbas Ahundi ile Sanayi Maden ve Ticaret Bakanı Muhammed Şeriatmedari ise görevlerinden istifa etti. Ruhani boşalan bakanlıklar için meclise 4 isim sundu.

Bununla birlikte ülkedeki ekonomik sorunların ve döviz krizinin faturası da Merkez Bankası Başkanı Veliyullah Seyf'e kesildi. Seyf, 25 Temmuz'da görevden alınarak yerine Abdunnasır Himmeti getirildi.

Böylesi bir ortamda 5 Kasım'da petrol ihracatını hedef alan ikinci aşama yaptırımların devreye girmesi halinde daha zor günlerin beklediği İran'da, ekonomik sorunların derinleşmesi ve bunun da halk arasındaki memnuniyetsizliği artırması ihtimali, geçen yıl aralık ayında olduğu gibi ülkede geniş çaplı hükümet ve rejim karşıtı protestoları tetikleme potansiyeli taşıyor.