İşte Krizin ilk yılında şirketlerin performansı

CNBC-e Business Dergisi, Eylül 2008-Eylül 2009 dönemini kapsayan krizin birinci yılında şirketlerin performansını inceledi.

Halka açık 236 şirket arasında yapılan araştırmanın sonuçlarına göre, krizin ilk 12 ayında cirosunu artıran şirket sayısı 84 olurken, 5 şirket krizde cirosunu korumayı başardı, 147 şirketin cirosu ise düşüş gösterdi.

Krizin ilk yılında 236 şirketin yüzde 47'sini oluşturan 112 şirket kar etti. Kar eden şirketlerin 51'i karını doğrudan artırırken, 14 şirket kriz döneminde zarardan kara geçti. Araştırmada bu iki gruptaki toplam 65 şirket, krizi en iyi yönetenler olarak tanımlandı. Araştırmaya göre 47 şirket de krizden etkilenmekle birlikte 12 aylık dönemi karla noktalamayı başardı.

Araştırmada krizin en büyük etkisinin, kardayken zarara geçen 57 şirkette görüldüğüne işaret edilerek, daha önceki dönemde olduğu gibi bu dönemde de zarar etmeyi sürdüren 46 şirket bulunduğu kaydedildi.

-CİROSAL BÜYÜMEDE İLK 10'UN 5'İ GYO-

Krizde cirosunu oransal olarak büyüten şirketlere bakıldığında ilk sırada Metro Ticari ve Mali Yatırımlar yer aldı. Ancak CNBC-e Business'ın değerlendirmesine göre, bu büyüme otobüs firması Metro Turizm'in, Metro Ticari ve Mali Yatırımlar bünyesine katılmasından kaynaklandı.

Cirodaki büyüme sıralamasında ilk 10 içinde 5 adet gayrimenkul yatırım ortaklığı (GYO) şirketi yer aldı. İnşaat sektörünün 2008 yılında yüzde 8,1 daraldığı, 2009 yılında da yüzde 18-20'lik bir küçülme beklendiği hatırlatılan değerlendirmede, bu durumun yeni proje başlangıçlarındaki azalmaya karşın, kriz öncesi başlamış, bitirilmiş projelerden satışların devam ettiğini ortaya koyduğu ifade edildi.

-CARİ BÜYÜMEDE THY, SELÇUK ECZA DEPOSU VE BİM-

Cari büyüme kriterine göre yapılan değerlendirmede ise Türk Hava Yollarının (THY) cirosunu en artıran şirket olmanın yanı sıra karlılığını da yükselttiğine işaret edildi. Bununla birlikte, TL'nin dolar karşısında değer yitirmesinin, gelirlerinin yüzde 80'i döviz cinsinden olan THY'nin bilançosuna olumlu yansıdığına da dikkat çekildi.

Araştırmaya göre, cari büyüme sıralamasında THY'yi Selçuk Ecza Deposu ve BİM izledi.

Krizin ilk yılında en çok kar eden şirket, 1,8 milyar lira ile Turkcell olurken, ikinci sırayı 943 milyon lira ile THY, üçüncü sırayı ise 773 milyon lira ile Enka İnşaat aldı.

Eylül 2008-Eylül 2009 döneminde karını en çok artıran şirket Arçelik oldu. Onu, THY ile Bosch ve Siemens Ev Aletleri Grubu takip etti.

-16 HOLDİNG'TEN 12'SİNİN CİROSU AZALDI-

Araştırmada krizin ilk yılında holdinglerin performansına ilişkin değerlendirmelere de yer verildi. Krizi en çok hissedenlerin, çok sayıda sektörde faaliyet gösteren holdingler olduğuna işaret edilen araştırmaya göre, halka açık 16 holdingden, 4'ü dışında hepsinin cirosu azaldı.

Cirosal anlamda en büyük kayıp Koç Holding ve Doğan Holding'de yaşanırken, cirosunu krizde en fazla artıran holding 926 milyon liralık net artışla Sabancı Holding oldu, ancak holdingin karında 1,7 milyarlık bir gerileme gerçekleşti.

İkinci sırada 450 milyon liralık ciro artışıyla TAV Havalimanları Holding yer alırken, onu 268 milyon liralık artışla Tekfen Holding ve 78 milyon liralık artışla Deva Holding izledi.

Koç Holding'in performansına ilişkin değerlendirmelere de yer verilen araştırmaya göre, holdingin cirosunda yaşanan 9 milyar liralık gerileme, büyük oranda holdingin 2009'un ilk dokuz ayındaki performansından kaynaklandı. Holdingin cirosu 2009'un ilk dokuz ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 26 geriledi.

Holdingin karında gözlenen 4 milyar liranın üzerindeki gerilemenin ise yanıltıcı olduğuna dikkat çekilen araştırmaya göre, bu yanılgıda 2008 yılında 2 milyar liraya yakın bir fiyata Migros'un elden çıkarılması gibi, tek sefere mahsus iştirak satışlarının şirketin kar hanesine yazılması rol oynadı.

-EN PARLAK SEKTÖR PERAKENDE-

Halka açık şirketlerin kriz performanslarına dayanılarak sektörlere ilişkin değerlendirmelere de yer verilen araştırmaya göre, kriz döneminin en parlak sektörü perakende oldu.

Buna göre, halka açık 4 perakende şirketi de krizde cirosunu artırdı. İçlerinden BİM karını artırırken, diğer ikisinin karlarında bir miktar azalma, Boyner'de ise küçük miktarda zarar gerçekleşti.

Spor endüstrisi de krizin parlak sektörlerinden biri olarak öne çıktı. Beşiktaş, Fenerbahçe, Galatasaray ve Trabzonspor'un borsa performanslarına bakıldığında, Fenerbahçe'nin cirosunda bir miktar düşüş yaşanırken, diğer 3 kulübün cirolarını artırdığı gözlendi. Karlılık açısından ise sadece Beşiktaş zarar kaydetti.

Krizde iyi performans gösteren sektörlerden birinin de telekomünikasyon olduğu belirtilen araştırmaya göre, sektörü borsada temsil eden 4 şirketten 3'ü cirosunu, ikisi karını artırırken sadece biri zarar etti.

Hizmet sektöründe yer alan halka açık 12 şirketin 8'i cirosunu artırırken, 7 şirket kriz yılını karla kapattı. 13 elektronik şirketinden ise 7'sinin cirosunda artış yaşanırken, 10'u kriz yılını karla kapattı ve 8'i karını artırmayı başardı.

İnşaat sektörü cirosunda ise genel olarak bir küçülme olduğuna işaret edilen araştırmada, sektörün karlılığının devam ettiği, halka açık 37 inşaat şirketinden 25'inin krizde de kar ettiği, ayrıca 18 çimento şirketinden 6'sının, 12 GYO'nun da 5'inin karını artırdığı vurgulandı.

-EN OLUMSUZ ETKİLENENLER-

Kriz döneminde en olumsuz şekilde etkilenen sektörlere de değinilen araştırmaya göre, son yılların hızlı büyüyen sektörü metal ve döküm işlerinde bir daralma yaşandı. Halka açık 18 metal ve döküm şirketinden sadece 1'i cirosunu artırırken, 1 tanesi aynı ciroyu korudu. Geriye kalan 16 şirket ise küçüldü. Karlılık açısından bakıldığında da, karını artıran 1, karı azalan 3 şirkete karşılık 14 şirket zarar etti.

Otomotiv ve dayanıklı tüketim de, krizde en fazla daralmayı yaşayan sektörler olurken, gıda, cam, tekstil ve petrol de krizin en fazla hissedildiği sektörler olarak öne çıktı.