İsveç'teki Anlaşma Hudeyde'deki Kısmi Kuşatmayı Kırabilecek Mi?

MURAT EL ARİFİ - İsveç'teki Yemen görüşmelerinde Yemen hükümeti ile Husilerin Hudeyde limanı ve kenti konusunda anlaşmaya varmasının ardından, bölge sakinlerinin ciddi sıkıntılar yaşamasına neden olan kentteki kısmi ablukanın son bulup bulmayacağı merak konusu.

Kızıldeniz sahilindeki stratejik öneme sahip olan Hudeyde kentinin güneyinde yaşayan halk, son aylarda hükümet güçleri ile Husiler arasında şiddetlenen çatışmalar nedeniyle ciddi sıkıntılar yaşıyor.

Hudeyde'nin güneyinde kentten çıkışları sağlayan iki ana yolun kapatılması halkın sıkıntılarını daha da artırdı. Güneydeki ana yolların kapatılmasının ardından kentte sadece kuzey çıkışı açık bulunuyor.

Birleşmiş Milletler (BM) himayesindeki toplantılar için geçen hafta İsveç'te bir araya gelen Yemen hükümeti ile Husiler, özellikle insani yardımlar için kritik önem taşıyan Hudeyde kentinde kalıcı bir ateşkes için anlaştı.

Hudeyde limanı ve kentine "tarafsız güçlerin konuşlandırılmasını" ve "geniş çaplı ateşkesin sağlanmasını" içeren anlaşma, ayrıca tarafların kentteki ana yolları açmasını ve mayınlı bölgelerin haritalarını teslim etmesini de zorunlu kılıyor.

BM ve taraflardan oluşan komite, ürünlerin ve sivillerin hareketinin kolaylaştırılması ve insani yardımlara erişimde herhangi bir engel olmaması için süreci izleyecek.

Yemenli gözlemciler, anlaşmanın şartlarının "belirsiz" ve "genel" olarak nitelendirerek, anlaşmanın tarafların yorumuna açık olduğunu, bunun da başarısızlığa yol açabileceğini belirtiyor.

- Kentte ulaşım problemi

Hudeyde kentinde ana yolların ve geçişlerin kullanıma kapatılması nedeniyle binlerce Yemenli sıkıntı yaşıyor.

Hudeyde limanı yakınlarındaki bir lastik firmasında çalışan Halid el-Kelidi, savaş kızışmadan önce Sana Caddesi'ndeki işine ulaşmak için 19 kilometrelik yolu 15 dakikada katettiğini ancak şu anda işe gidebilmek için yaklaşık bir ay kentte kalmak zorunda olduğunu belirtti.

Ayda bir köyde yaşayan ailesini ziyaret ettiğini kaydeden Kelidi, "İşime 15 dakikada giderken, Husiler ile hükümet güçlerinin Sahil ve Kilo 16 yolunu kapatmasının ardından işe ulaşmak için adeta sefere çıkıyorum." dedi.

İşine ulaşmak için 175 kilometre yol katetmek zorunda olduğuna işaret eden Kelidi, yol üzerinde Husi kontrol noktaları bulunduğuna ve durdurularak sorguya çekildiklerine işaret etti.

Kelidi, araç hiç durmadan gitse 2 saat sürecek yolculuğun kontrol noktaları nedeniyle bazen 3 saate çıktığını kaydetti.

- Ticari ürün ve yardımların ulaştırılması da sorunlu

Yemen'in ithal gıda ürünlerinin ve yardımların yaklaşık yüzde 70'inin giriş noktası olması açısından Hudeyde limanı, hayati önem taşıyor.

Ülkenin batısındaki Zabid, Beyt el-Fakih, Hays, Rayima ve Zamar kentleri ticari merkez olarak Hudeyde'ye dayanıyor. Yolların kapatılması söz konusu kent ve beldeler arasındaki ticaret ve yardım hareketlerinde de sorunlara neden oluyor.

Yaklaşık dört milyon Yemenli, yakıt fiyatlarındaki artış nedeniyle gıda maddelerinin ve insani yardımların ulaştırılması ve bunun maliyeti konusunda sıkıntı yaşıyor. Ayrıca büyük kentlere mahsul gönderilemediği için tarım da bu durumdan etkilenen sektörlerden biri oldu.

Birleşmiş Milletler (BM) de Yemen'in 2019'da insani yardım ihtiyacında Suriye'yi aşacağını kaydediyor.

İnşaat malzemeleri satıcısı Fethi Mansur, Hudeyde'ye erişimin büyük bir zaman ve çaba gerektirdiğini, bunun da ürünlerin fiyatlarının yükselmesine ve ekonomik alanda zararın artmasına yol açtığını söyledi.

Mansur, "Nakliye maliyeti yüzde 400 arttı, yolların en kısa zamanda yeniden açılmasını umuyoruz." diye konuştu.

- "Taraflar çekilmezse mahsur kalacağız"

Savaş mağdurlarından Yemenli Amir el-Selimi de ana yolların kapatılması nedeniyle seyahat masraflarının ikiye katlanmasından şikayetçi.

Selimi, savaşın kuzey geçidine ulaşması halinde kentin tamamen kuşatma altında kalacağından endişe ettiklerini ifade etti.

Suudi Arabistan destekli koalisyon güçlerinin ekim ayından bu yana Hudeyde çevresinde askeri bir kordon oluşturduğuna işaret eden Selimi, Sahil ve Kilo 16 yollarında onlarca kazı, askeri engel ve mayın tarlası bulunduğunu ve İsveç'teki anlaşmanın ardından Husilerin bu yolda barikat sayısını artırdığını aktardı.

Selimi, "Anlaşmaya uyarak iki tarafın da kentten çekilmesini umuyoruz, aksi takdirde tamamen mahsur kalacağız." dedi.

-Hudeyde için taraflar anlaşmaya varmıştı

Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres, İsveç'te sona eren Yemen konulu istişare toplantılarının ardından yaptığı açıklamada, Yemen halkı için hayati önem taşıyan Hudeyde Limanı ve kenti için tarafların anlaşmaya vardığını duyurmuştu.

Guterres, anlaşma gereğince "BM'nin limanda lider rolünü" üstleneceğini, Yemen'e insani yardımların önünün açılacağını, böylelikle milyonlarca Yemenlinin yaşam şartlarının iyileştirileceğini bildirmişti.

Taiz'deki durumun kolaylaştırılması için ayrıca ortak bir anlayışa ulaştıklarını aktaran Guterres, kentte "insani koridorun" açılacağına inandığını ifade etmişti.

Guterres, ocak ayında yapılması planlanan bir sonraki Yemen barış görüşmelerinde siyasi konulara ilişkin taslak çerçeve anlaşmasının müzakere edilmesi konusunda da taraflarla anlaşmaya vardıklarını, bunun barış sürecinde çok önemli bir adım olduğunu kaydetmişti.