Köy Enstitülerinin 79. Yılında Aydınlanma Onur Ödülü Erdost'a

Köy Enstitüleri’nin 79’uncu Kuruluş yıl dönümünde, Yeni Kuşak Köy Enstitülüler Derneği’nin (YKKED) gerçekleştirdiği Aydınlanma Onur Ödül Töreni Kültürpark İzmir Sanat’ta gerçekleşti. Törende, YKKED tarafından bu yıl Aydınlanma Onur Ödülü Muzaffer İlhan Erdost’a verildi.

Törene İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer de katıldı.

Soyer, burada yaptığı konuşmada, "Bu topraklarda nice fikir doğdu, hayata geçti. Kimisi yaşıyor, kimisi çoktan unutuldu. Bir de ortadan kaldırılsa bile, ruhları ve tüm ilham kaynaklarıyla aramızda yaşayan düşünceler, atılan tohumlar var. Hiç şüphesiz ki bunların başında Köy Enstitülerimiz geliyor. Kuruluşunun 79. Yılında Köy Enstitüleri işte bu nedenle halen daha gündemimizde. Daha öncesinde pek çok uzmanın dile getirdiği gibi, Köy Enstitüleri kapatılmasaydı eğer, bugün her şey çok farklı olurdu" dedi.

"Peki Köy Enstitüleri yaşasaydı bugün farklı olacak şeyler tam olarak neydi?" diyen Başkan Soyer, "Bir akademisyen olarak değil; ama bir yerel yönetici olarak size bu konudaki düşüncelerimi madde madde aktarmak istiyorum. Her şeyden evvel, kırsalda ve şehirlerde yaşayan insanlarımız birbirini çok daha iyi tanıyacaktı. Zira bu enstitüler, Anadolu’daki kadim bilginin, modern, akademik bilgiyle bir sentezini yapacaktı. Şehirde yaşayanlar köylünün sorunlarını, köylü de şehirdeki vatandaşlarımızın beklentilerini daha iyi anlayacaktı. Böyle olunca, tarım politikalarına yalnızca tarım tekellerinin lobi faaliyetleri değil, aynı zamanda Türkiye’nin kendi öz tarım kültürü ve çok daha ör gütlü olan çiftçilerimiz yön verecekti. Nereye baksak, en verimli, en doğru neyi üretmemiz gerektiğini çok daha iyi bilecektik. Bu sayede yerel tohumlarımızı koruyacak, ithal, hibrit tohumlara mahkum kalmayacaktık” dedi.

Yeni Kuşak Köy Enstitülüler Derneği (YKKED) 2003 yılından beri Köy Enstitüleri’ne katkı sağlamış aydınlara, sanatçılara her 17 Nisan’da “Aydınlanma Onur Ödülü” veriyor.

Köy enstitüleri

1935 yılında yapılan sayıma göre, Türkiye nüfusunun yüzde 80’i okuma yazma bilmezken, mevcut 40 bin köyün 31 bininde okul bulunmuyordu. Köylere ulaşım sağlamak, okul kurmak, öğretmen göndermek çok zordu. Büyükşehirlerden Anadolu’nun köylerine uzanacak bir eğitim sisteminin arayışları ve uygulama çabaları, Milli Eğitim Bakanı Saffet Arıkan ile Hasan Âli Yücel’in dönemlerinde hayata geçti. Cumhuriyeti yaşatma ve bu topraklarda yeni bir insan tipi yetiştirme amacıyla öncelikle 1936’da köy eğitmen kursları açıldı. 17 Nisan 1940’ta ise dönemin İlköğretim Genel Müdürü İsmail Hakkı Tonguç önderliğinde köy enstitüleri kuruldu ve köyden alınan çocukların eğitilip tekrar köye yollanarak halkın bu geniş kesiminin aydınlanması hedeflendi. 1946’da dış ve iç baskılarla yavaşlayan süreç sonunda 1954’te yirmi bir enstitü de kapatıldı. Köy eğitmen kursları ve köy enstitüleri sayesinde 1946 – 1947 ders yılı başına kadar 7 bin köyde okul açıldı; 8 bin 500’den fazla eğitmen ve 210 binden fazla öğrenci yetiştirildi.