Kuzey İrlanda Yarın Sandık Başına Gidiyor

Koalisyon hükümetinin önceki ay bozulduğu Kuzey İrlanda'da yarın bölgesel parlamento için erken seçim yapılacak.

İngiltere ve birlik yanlısı Demokratik Birlik Partisi (DUP) ile ayrılıkçı Sinn Fein’in oluşturduğu koalisyon hükümetinin önceki ay bozulduğu Kuzey İrlanda’da seçmenler bölgesel parlamentoyu belirlemek için yarın son bir yılda ikinci kez sandık başına gidecek.

Kuzey İrlanda Bölgesel Hükümeti Başbakan Yardımcısı Martin McGuinness, yenilenebilir enerji alanındaki hatalı uygulamaların yol açtığı yaklaşık 500 milyon sterlinlik kayıptan sorumlu tuttuğu Başbakan Arlene Foster’ın istifasını istemişti. Foster’ın istifayı reddetmesi üzerine, kendisi istifayı seçerek koalisyonu bozmuş ve erken seçim sürecini başlatmıştı.

İrlanda Cumhuriyetçi Ordusu'nun (IRA) eski liderlerinden McGuinness, takip eden günlerde sağlık sorunlarını gerekçe göstererek siyaseti de bırakmış ve Sinn Fein liderliğini Michelle O'Neill’e devretmişti.

- Hükümet krizi devam edebilir

Yarın yapılacak seçimde Foster liderliğindeki DUP ile O’Neill liderliğindeki Sinn Fein’in başa baş bir mücadele vermesi bekleniyor. Bu, seçimin ardından yeniden koalisyon kurulması gerekeceği anlamına geliyor. Ancak Sinn Fein’in, Foster’ın içinde olacağı bir koalisyonu kabul etmesi zor görünüyor.

Seçimi takiben 3 hafta içinde bir hükümet kurulamaması halinde Londra’daki merkezi hükümetin bölgeden sorumlu bakanı James Brokenshire’ın devreye girerek yeni bir seçim tarihi belirlemesi gerekiyor. Krizin devam etmesi durumunda Kuzey İrlanda’nın özerkliğine son verilmesi ve yönetim yetkilerinin Londra’ya aktarılması da gündeme gelebilir.

Sinn Fein, bir hükümet kurulamaması halinde İrlanda Cumhuriyeti ile İngiltere’nin ortak bir yönetim kurarak Kuzey İrlanda’yı yönetmesini teklif etti.

Bir milyon 254 bin 709 kayıtlı seçmenin bulunduğu Kuzey İrlanda’da, geçen mayıs ayında yapılan seçime katılım yüzde 54,9 olmuştu. Kuzey İrlanda parlamentosuna bu seçimde 90 milletvekili girecek. 108 olan milletvekili sayısı geçen yıl alınan bir kararla 18 sandalye azaltılmıştı. 108 sandalyeli parlamentoya son seçimde DUP 38, Sinn Fein 28 milletvekili sokmuştu.

- Kuzey İrlanda'nın oluşumu

İngiltere ile İrlanda arasında 10 Nisan 1998'de imzalanan 'Hayırlı Cuma (Good Friday) Anlaşması'yla Kuzey İrlanda için yeni bir dönem başlamıştı. Anlaşmayla Kuzey İrlanda'ya çok sayıda medeni ve kültürel hak tanındı.

'Hayırlı Cuma Anlaşması'nın ardından 2005 yılında silahların sustuğu Kuzey İrlanda'da, ayrılıkçı Cumhuriyetçiler ve İngiltere ile birlik yanlıları, hükümet ortakları olarak ülkeyi birlikte yönetiyor. Koalisyon hükümetinde başbakan ve başbakan yardımcısının yetkileri eşit.

Dublin’de 1916 yılında kurulan IRA'nın silahlı mücadelesi sonucunda 1922’de İrlanda adasının güneyinde bağımsız İrlanda Cumhuriyeti kuruldu. Adanın kuzeyiyse İngiltere yönetimi altında kaldı.

1960’lı yıllarda kuzeyde yaşayan Katolik İrlandalılar İngiltere’den ayrılıp birleşik bir İrlanda devleti kurmak amacıyla IRA’yı yeniden canlandırdı.

IRA, Katolik İrlandalılar arasında örgütlenirken, İngiltere ile birlik yanlısı Protestanlar arasında 'Gönüllü Ulster Güçleri' adlı paramiliter bir grup ortaya çıktı. Katolik İrlandalılar ve IRA ile Protestan İrlandalılar, 'Gönüllü Ulster Güçleri' ve İngiliz güçlerinin karşı karşıya geldiği kanlı bir çatışma sürecine girildi.

Ayrılıkçı hareketin siyasi kanadı Sinn Fein, hem İrlanda Cumhuriyeti'nde, hem de Kuzey İrlanda'da faliyet gösteriyor.

- Brexit

Galler ve İskoçya'nın yanı sıra Kuzey İrlanda da Birleşik Krallık'ın kendi yönetimine sahip unsurlarından biri konumunda. Birleşik Krallık'ın merkezi hükümeti İngiltere'nin başkenti Londra'da bulunuyor.

Kuzey İrlanda için kritik önem taşıyan bir süreç de Birleşik Krallık'ın Avrupa Birliği'nden (AB) ayrılmasıyla (Brexit) başlayacak.

Birleşik Krallık'ın parçası olan Kuzey İrlanda ve İrlanda Cumhuriyeti arasında her iki ülkenin de AB üyesi olması nedeniyle sınır bulunmuyor. Ancak Brexit'in ardından iki İrlanda arasında yeniden sınır kontrollerinin başlaması ve seyahat özgürlüğünün kısıtlanması gündeme gelecek. Merkezi hükümet bu soruna bir çözüm getirileceğini sık sık yinelese de bunun nasıl başarılacağı belirsiz.

Brexit sürecinde iki İrlanda'nın birleşmesinden yana olanların bu yöndeki çabalarını artırması bekleniyor.

Birleşik Krallık'ta geçen yıl yapılan Brexit referandumunda halkın yüzde 52'si AB'den ayrılmaktan yana oy kullanmıştı. Kuzey İrlanda'da ise seçmenlerin yüzde 55,8'i AB'de kalma yönünde oy vermişti.