Libya'da TM Başkanının Seçim Açıklaması Tartışılıyor

CİHAD NASR - Libya'da Tobruk merkezli Temsilciler Meclisi (TM) Başkanı Akile Salih'in, bugün yeniden oylamaya sunulması planlanan "anayasa referandum yasa tasarısının kabul edilememesi durumunda seçimlere gidileceği" yönündeki açıklamasının süreci hızlandırma amaçlı bir tehdit olduğu belirtiliyor.

TM Başkanı Salih'in, geçen pazartesi bir yılı aşkın süredir oylanamayan ve bugün yeniden oylamaya sunulması planlanan anayasa referandumu yasa tasarısı için mecliste karar yeter sayısına ulaşılamaması ve yasanın geçirilememesi durumunda, TM'nin, "2014 yılında çıkarılan 5 sayılı kararı uygulamaya koyacağı ve geçici devlet başkanlığı seçimlerine gidileceğine" ilişkin açıklaması, tartışmalara neden oldu.

Salih'in sözünü ettiği 5 sayılı karar ise "ülkenin geçici cumhurbaşkanının, gizli oyla yapılan halk oylaması sonucunda salt çoğunlukla seçilmesini" öngörüyor.

Ülkedeki siyasi analist ve bazı taraflar, Salih'in bu açıklamalarını, süreci hızlandırmak için yaptığı öylesine bir tehdit ve kendisini uluslararası topluma gösterme çabası olarak yorumluyor.

Gelişmelerle ilgili AA muhabirine açıklamalarda bulunan Libyalı siyasi analist ve yazar Ali ez-Zeliyteni, "Salih'in bu açıklamaları, işleri hızlandırmak için yaptığı öylesine bir tehdit." ifadesini kullandı.

Zeliyteni, "Salih'in söylediği, gerçek anlamda kastettiği değil. Çünkü Salih, yaptığı açıklamayla, anayasa referandum yasasının çıkarılması için oylamaya katılmayan vekiller başta olmak üzere herkesi tehdit ediyor ve uluslararası topluma, milletvekillerini oylamaya katılmaları için teşvik ettiğini ve anayasa referandumunun kabul edilmesi için baskı yaptığını göstermek istiyor." diye konuştu.

- "Bu iş en nihayetinde BM'nin elinde"

Siyasi analist Naci el-Fituri de TM'nin önceki kararları referans göstermesinin mümkün olmadığını dile getirdi.

"TM'nin meşruluğu halihazırda tek başına siyasi anlaşmaya dayanıyor. Dolayısıyla Salih'in yaptığı açıklamaya göre bir ilerleme sağlanamaz. Bu başlangıç noktasına geri dönmek olur." diyen Fituri, parlamentonun tek başına aldığı bir kararla, kontrolü altında olmayan bölgelerde de geçerli olması gereken cumhurbaşkanlığı seçimini gerçekleştiremeyeceğini, aynı şekilde diğer tarafın da tek başına aldığı bir kararla parlamentonun kontrolündeki bölgelerde herhangi bir çözümü uygulamaya koyamayacağını belirtti.

Fituri, "Bu iş en nihayetinde Birleşmiş Milletler'in (BM) elinde. Akile'nin kararına yapacakları değerlendirme sonucu uygulamaya yansıyacak." ifadelerini kullandı.

Libya'da Müslüman Kardeşler Teşkilatı'nın (İhvan) siyasi kanadı Adalet ve Bina Partisi Genel Başkanı Muhammed Savvan da sosyal paylaşım sitesinde yer alan açıklamasında, TM Başkanı Salih'in tartışmalı açıklamalarını reddederek, "Salih'in 'bir sonraki oylamada karar yeter sayısı sağlanamazsa seçimlere gideriz' açıklaması oldukça tuhaf." ifadesini kullandı.

- Anayasa referandumu yasa tasarısının önündeki engeller

Libya'da yeni bir anayasa taslağı oluşturulması için tesis edilen 60 üyeli Anayasa Hazırlama Komisyonu, 29 Haziran 2017'de gerçekleştirdiği oturumda yeni anayasa taslağını 43 üyenin oyuyla onaylamıştı.

TM'nin çıkarmakla yetkili olduğu bu yasa tasarısı, başta milletvekillerinin onay vermemesi olmak üzere bazı engellerle karşı karşıya bulunuyor.

Söz konusu taslak, Libyalıların isteklerini karşılamadığı ve merkeziyetçiliği güçlendirdiği gerekçesiyle bazı aktivistler ve siyasetçiler tarafından eleştiriliyor.

Uluslararası toplum, Fransa'nın başkenti Paris'te 3 ay önce yapılan Libya toplantısında parlamento ve cumhurbaşkanlığı seçimlerine hazırlık olacak yasa tasarısının bir an önce onaylanmasını istemişti.

Libyalı taraflar söz konusu toplantıda seçimlerin, anayasal temellerinin oluşturulmasının ardından 10 Aralık'ta yapılması konusunda anlaşmaya varmıştı.

- Libya'daki siyasi tıkanıklık

Libya'da 17 Şubat 2011'deki devrimin ardından yaşanan siyasi istikrarsızlık ve karşıt gruplar arasındaki çatışmalar sonucu biri Tobruk'ta Temsilciler Meclisi (TM), diğeri Trablus'ta Milli Genel Kongre olmak üzere iki meclis ve rakip yönetim ortaya çıkmıştı.

BM'nin girişimleriyle 17 Aralık 2015'te Fas'ın Suheyrat kentinde varılan "Libya Siyasi Anlaşması" uyarınca Ulusal Mutabakat Hükümeti (UMH) Başkanlık Konseyi kurulmuştu. BM Güvenlik Konseyi 2259 sayılı kararla Başkanlık Konseyi'ni Libya'nın tek meşru temsilcisi olarak tanımış, ancak konseyin sunduğu hükümet listeleri General Halife Hafter'in baskıları nedeniyle Tobruk'taki TM'de onaylanmadığı için süreç tıkanmıştı.

BM Libya Özel Temsilcisi Gassan Selame, Eylül 2017'de üç aşamalı bir eylem planı önerisinde bulunmuştu.

Selame, eylem planının birinci aşamasının Suheyrat Anlaşması'nda değişiklik yapılmasını, ikinci aşamasının önceki müzakerelere katılmayan siyasi grupları bir araya getiren ulusal konferans düzenlenmesini, üçüncü aşamasının ise anayasa için bir referandum yapılması ve parlamento ile cumhurbaşkanının da anayasaya uygun bir şekilde seçilmesini öngördüğünü ifade etmişti.