Zapatista nereye PKK oraya

Demokratik açılım projesinin start aldığı toplantının ardından 'İngiltere'nin Terörizmle Mücadele Stratejisi' ve 'İspanya'nın Terörle Mücadelesi' gibi çalışmalara imza atan Polis Akademisi'ne bağlı Uluslararası Terörizm ve Sınıraşan Suçlar Araştırma Merkezi (UTSAM), son raporunda Zapatista Hareketi'ni (EZLN) mercek altına aldı.

Akşam gazetesinin haberine göre, Meksika'nın güneydoğusunda Mayaların yaşadığı Chiapas eyaletinde 1983'te kurulan ve adını Meksika Devrimi'nin simge isimlerinden Emiliano Zapata'dan alan EZLN'nin irdelendiği 36 sayfalık raporda, liderliğini gerçek kimliği bilinmeyen Marcos'un yaptığı örgütle PKK arasındaki benzerlikler sıralandı:

EZLN'nin silahlı eylemleri PKK ile kıyaslanamayacak kadar az olsa da her iki örgüt silahlıdır. İki yapı da propagandalarını yaygınlaştırmak için kitlesel eylemler, kampanyalar düzenlemektedir. Her iki yapının da siyasallaşma çabası benzer özellikler taşımaktadır. Her iki örgüt de demokratik özerkliği ara çözüm olarak ileri sürmektedirler. Zapatistalar Meksika Devrimi'nden beri ayrıcalıklı bir özerklik talep etmektedir. Her ne kadar hükümet aracılığıyla istedikleri statüyü kazanamasalar da gelinen süreçte Zapatistaların bu hedeflerine ulaştıkları söylenebilir. PKK için ise demokratik özerklik en başından beri hedefleri arasında yer alan bir husus değildir. Kuruluşundan bu yana tam bağımsız bir Kürt Devleti talep eden PKK, son dönemde strateji değiştirerek demokratik özerklik modeli üzerine yoğunlaşmıştır. Ancak bu durum, PKK açısından 'Manifesto'da belirtilen Bağımsız Birleşik Kürdistan hedefinden vazgeçme anlamına gelmemektedir.

PKK'nın yapısal olarak da EZLN'ye benzer özellikleri vardır. Örneğin, EZLN'nin CCRI yapısı, PKK'nın HPG yapısıyla benzer niteliktedir. Lider profilleri farklı olsa da komuta merkezleri benzerlik göstermektedir. KCK'nın sosyal alan merkezleriyle EZLN'nin önceleri aguscaliente, sonraları ise yeniden yapılandırarak 'caracole' olarak adlandırdıkları kültür merkezleri benzeşmektedir.

Raporun sonuç bölümünde ayrıca şu ifadelere yer verildi: Çalışmada, PKK ile EZLN arasında bir eşleştirme yapılmaya çalışılmamış, PKK terör örgütünün son dönemlerde söylemsel ve yapısal olarak etkilendiğini değerlendirdiğimiz bir hareket hakkında kapsamlı bilgi sunulmaya çalışılmıştır.

Finansmanda farklılar

Bununla birlikte PKK ile EZLN'nin çok benzer yapılar olduğu gibi bir sonuç çıkarılmamalıdır. Zira EZLN ile PKK silahlı eylemler bakımından çok ayrı kategoride iki örgüttür. Ayrıca terörizmin finansmanı açısından değerlendiğimizde PKK'nın finasmanını sağlamak adına başta uyuşturucu, göçmen, silah ve sigara kaçakçılığı gibi çok geniş yelpazede organize suç faaliyetlerinde bulunduğu görülürken EZLN, faaliyet yürüttüğü bölge çok uygun olmasına rağmen uyuşturucu kaçakçılığına dahi girmemiştir. Bunun yanı sıra EZLN her ne kadar silahlarını bırakmamış da olsa her deklarasyonda şiddete dayalı olmayan siyasal eylem taahhüdünü yinelerken PKK şiddetten vazgeçmemekte; bölge halkını, Kürt aydınlarını dahi örgüte muhalif tutumlarda bulundukları zaman açıkça tehdit edebilmektedir.

Devlete rağmen komünal özerklik

EZLN, 1983'te kurulmasına karşın adını ilk 1994'te Kuzey Atlantik Serbest Ticaret Antlaşması'na (NAFTA) taraf olmaya hazırlanan Meksika hükümetine karşı 'Ya Basta' sloganıyla başlattığı silahlı çatışmayla duyurdu. 159 kişinin yaşamını yitirdiği 12 günlük çatışmanın ardından 1996'da hükümetle masaya oturan EZLN, sonuç alamayınca görüşmelerden çekildi.

İlerleyen süreçte 'Devlete rağmen' komünal özerk yapılar inşa edildi.

Meksika'dan ithal slogan

PKK'nın, özellikle son dönemdeki stratejilerinde EZLN'den ilham aldığı söylenebilir. Bunlara en çarpıcı örnek, EZLN'nin meşhur söylemi 'Ya Basta' ile aynı anlama gelen 'Edi Bese' söyleminin PKK tarafından kullanılmasıdır. Öcalan'ın da yakalanmasından sonraki dönemde Zapatistaların faaliyetlerini yakından takip ettiği bilinmektedir. Zapatistaların Mart 2001'deki meşhur yürüyüşlerinin ardından Öcalan, 23 Mayıs 2001 tarihli avukat görüşmesinde Diyarbakır'dan Ankara'ya bir barış yürüyüşü düzenlebileceğini belirtmiştir.

İdeolojileri aynı

İki örgüt arasında sayabileceğimiz benzerliklerden birisi de Marksist Leninist ideolojiyi benimsemeleridir. Ayrıca örgütlerin her ikisi de etnik kimlik üzerinden propaganda yapmaktadır. PKK, Kürtlerin hakkını savunduğunu iddia ederken EZLN de Maya yerlilerinin sözcüsü olduğu iddiasındadır. Geniş perspektifte ise her iki örgüt 'Tüm sömürülenler adına mücadele ettikleri' gibi açıklamalarda bulunmaktadır. Yani her iki örgüt tipinde de tüm sömürülenlerle ittifak yaklaşımı vardır. Ayrıca her iki örgütün söylemlerinde barış ve demokrasi gibi kavramlar sıklıkla vurgulanmaktadır.