Bosna Hersek'te Ölümün Üç Rengi

EMRE BAŞTUĞ - Eski Yugoslavya döneminde ortaya çıktığı tahmin edilen farklı renklerde ölüm ilanları geleneği, bugün de birçok Batı Balkan ülkesinde yaşatılmaya devam ediyor.

Ölen kişinin inancına göre yeşil, siyah ve mavi renklerde basılan ölüm ilanlarına özellikle Bosna Hersek'te sıklıkla rastlamak mümkün.

Müslüman, Hristiyan ve Musevi nüfusun bir arada yaşamaya devam ettiği ve bu nedenle 'Avrupa'nın Kudüs'ü' olarak da nitelendirilen Bosna Hersek'teki sokak, cadde, dükkan, ev, cami ve kiliselere asılan renkli ölüm ilanları ülkeyi ziyaret eden yabancı turistlerin de ilgisini çekiyor.

Bosna Hersek'in renkli toplum mozaiğini de yansıtan ölüm ilanları Müslümanlar için yeşil, Hristiyan ve Museviler için siyah, herhangi bir dini inancı olamayanlar için de mavi çerçeveyle hazırlanıyor. İlanlarda, ölen kişinin fotoğrafının yanı sıra ismi, doğum-ölüm tarihleri, cenazenin nereden ve ne zaman kaldırılacağı bilgisi de yer alıyor.

Müslümanların ölüm ilanında hilal ve yıldız simgeleri kullanılırken, Hristiyanlar haç, Museviler Davud yıldızı, dini inancı olmayanlar da defne yaprağı simgesi kullanıyor.

Vefat eden bir Müslüman için sela okunmasının yanı sıra camilerin girişlerinde bulunan panolara da asılan ilanlar, aynı zamanda ölen kişinin ev ya da iş yerine, sokaklarda direk ve duvarlara da asılıyor.

Yaşamını yitiren kişinin tanıdıklarının haberdar olması amacıyla asılan ölüm ilanlarını gören kişiler, bu şekilde ölenin yakınlarına taziyeye gidiyor.

- 'İlanı gören çarşı esnafı taziyeye geliyor'

Yakın zamanda annesi vefat eden Saraybosnalı bakır ustası Mirsad Brkanic, tarihi Başçarşı'daki dükkanının ahşap kepenginde annesinin ölüm ilanını bulunduruyor.

Brkanic, AA muhabirine yaptığı açıklamada, annesi vefat ettiği için üç gündür dükkanının kapalı olduğunu belirterek, 'Ölüm nedeniyle dükkan ne kadar kapalı kalıyorsa, o ölüm ilanı da orada duruyor. Bu nedenle ölüm ilanını insanların da görmesi için dükkanın dışına astım. Bu, bizim için önemli ve güzel bir gelenek.' ifadesini kullandı.

İlanı gören çarşı esnafı ve tanıdıkların taziyeye geldiklerini anlatan Brkanic, 'İnsanlar ziyarete gelip başsağlığı diliyor. Biraz sohbet edip eski günleri hatırlıyoruz. Gelenek olduğu için ziyaret kısa sürüyor. 10 ila 15 dakika oturup taziyeleri ilettikten sonra ayrılıyorlar.' dedi.

Brkanic, dükkanın yanı sıra evlerinin kapısına ve cami girişindeki panoya da ilan astıklarını kaydederek, ölüm ilanının evin kapısında 7 gün asılı kaldığını, böylece mahalle sakinlerinin de bu evden birinin vefat ettiğini öğrendiklerini sözlerine ekledi.