Anayasada , cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesine yönelik 2007 ' de yapılan değişikliklerdeki bazı belirsizliklerin netleşmesine yönelik hazırlanan Cumhurbaşkanı Seçimi Tasarısı ' nın , Anayasa Komisyonu ' ndaki görüşmeleri tamamladı .
Tasarıya göre , cumhurbaşkanı halk tarafından seçilecek . Seçim , genel , eşit ve gizli oyla , bütün ülkede aynı günde , yargı yönetim ve denetimi altında yapılacak . Yurt dışında yaşayan Türk vatandaşlarının oy kullanmaları da sağlanacak . Oyların sayımı , dökümü ve tutanaklara bağlanması , açık olarak gerçekleştirilecek .
Yüksek Seçim Kurulu ( YSK ) , cumhurbaşkanı seçimlerinin başlamasından bitimine kadar , seçimin düzen içinde yönetimi ve dürüstlüğüyle ilgili bütün işlemleri yapmak ve yaptırmak amacıyla , gerekli ilke kararları almaya , ilgili kanunlar ile bu kanunda seçimle ilgili yer alan bütün süreleri gerektiğinde kısaltarak tespit ve ilana yetkili olacak .
SEÇİM SÜRESİ 5 YIL
Cumhurbaşkanı seçimleri 5 yılda bir yapılacak . Bir kişi , en fazla iki kez cumhurbaşkanı seçilebilecek . Cumhurbaşkanı seçimi , cumhurbaşkanının görev süresinin dolmasından önceki 60 gün ; makamın herhangi bir şekilde boşalması halinde ise boşalmayı takip eden 60 gün içinde yapılacak .
YSK , öngörülen süreler içinde seçimin tamamlanması amacıyla , seçim takvimini re ' sen belirleyip , ilan edecek . Geçerli oyların salt çoğunluğunu alan aday , genel oyla yapılacak seçimde cumhurbaşkanı seçilmiş olacak . İlk oylamada bu çoğunluk sağlanamazsa , oylamayı izleyen ikinci pazar günü ikinci oylama yapılacak . Bu oylamaya , ilk oylamada en çok oy alan iki aday katılacak , geçerli oyların çoğunluğunu alan aday cumhurbaşkanı seçilecek . İkinci oylamaya katılmaya hak kazanan adaylardan birinin ölümü veya seçilme yeterliğini kaybetmesi halinde , ikinci oylama , boşalan adaylığın birinci oylamadaki sıraya göre ikame edilmesi suretiyle yapılacak .
Oylamalara tek adayla gidilmesi halinde , oylama , referandum şeklinde yapılacak . Aday , geçerli oyların çoğunluğunu alması halinde cumhurbaşkanı seçilmiş olacak . Cumhurbaşkanı seçilenin , varsa partisiyle ilişiği kesilecek , TBMM üyeliği sona erecek . TBMM , savaş nedeniyle yeni seçimlerin yapılmasına imkan görülmediğine karar verirse , cumhurbaşkanı seçimi 1 yıl geriye bırakılabilecek . 40 yaşını dolduran , yüksek öğrenim yapmış ve milletvekili seçilme yeterliğine sahip her Türk vatandaşı cumhurbaşkanı seçilebilecek . Cumhurbaşkanlığına , TBMM üyeleri içinden veya Meclis dışından aday gösterilebilmesi , en az 20 milletvekilinin yazılı teklifiyle olacak .
En son yapılan milletvekili genel seçimlerinde , geçerli oyların toplamı birlikte hesaplandığında , yüzde 10 ' u geçen siyasi partiler , ortak aday gösterebilecek . Aday gösterilmek , kişinin yazılı muvafakatine bağlı olacak . YSK , adaylarla ilgili bilgi ve belgelerde eksiklik tespit etmesi halinde , eksikliklerin giderilmesi için 5 günlük süre verecek .
YSK , adaylar hakkında yaptığı inceleme sonucunda seçilme yeterliğini ve aday gösterilme şartlarını taşıyanları gösteren geçici aday listesini belirleyecek . Geçici aday listesi ve itiraz süresi Resmi Gazete ' de yayımlanacak . Resmi Gazete ' de yapılan ilandan itibaren 2 gün içinde , geçici aday listesine veya bu listeye alınmamaya ilişkin karara karşı YSK ' ya itiraz yapılabilecek . YSK , itirazları 3 gün içinde kesin karara bağlayacak ve kesin aday listesini Resmi Gazete ' de yayımlayacak . Tasarının bu maddesi , Milletvekili Seçimi Kanunu ' nun 18 . maddesine paralel şekilde yeniden yazıldı .
Buna göre , Cumhurbaşkanı adayı gösterilen hakimler ve savcılar , yüksek yargı organları mensupları , yüksek öğretim kurumlarındaki öğretim elemanları , Yükseköğretim Kurulu , Radyo ve Televizyon Üst Kurulu Üyeleri , kamu kurumu ve kuruluşlarının memur statüsündeki görevlileri ile yaptıkları hizmet bakımından işçi niteliği taşımayan diğer kamu görevlileri , belediye başkanları ve subaylar ile astsubaylar , siyasi partilerin il ve ilçe yönetim kurulu başkan ve üyeleri ile belediye meclisi üyeleri , il genel meclisi üyeleri , kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ile sendikalar , kamu bankaları ile üst birliklerin ve bunların üst kuruluşlarının ve katıldıkları teşebbüs veya ortaklıkların yönetim ve denetim kurullarında görev alanlar , aday listesinin kesinleştiği tarih itibarıyla görevlerinden ayrılmış sayılacak .
Yüksek mahkeme üyeleri , hakimler , savcılar ve bu meslekten sayılanlar ile subay ve astsubaylar hariç olmak üzere , cumhurbaşkanı adayı gösterilen devlet memurları ve diğer kamu görevlileri , adaylığı veya seçimi kaybetmeleri halinde , YSK tarafından cumhurbaşkanının seçildiğinin ilan edilmesini takip eden bir ay içinde müracaat etmeleri kaydıyla eski görevlerine veya kazanılmış hak aylık derecelerindeki başka bir göreve dönebilecekler .
Tasarıya göre , propaganda dönemi , aday listesinin kesinleştiği gün başlayacak ve oylamaların yapılacağı günden önceki gün saat 18 . 00 ' de sona erecek . Propaganda döneminde , TRT ' de yapılacak propaganda yayınlarının tam bir tarafsızlık ve eşitlik içinde yapılması , Yüksek Seçim Kurulu ( YSK ) ile TRT tarafından sağlanacak .
Adayların , özel radyo ve televizyonlardaki propaganda konuşmalarında , süre ile ilgili sınırlamalar dışında , Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun ' un ilgili hükümleri uygulanacak .
Propaganda döneminde başbakan , bakanlar ve milletvekilleri ile ilgili yasaklara ilişkin hükümler de dahil olmak üzere propagandayla ilgili konularda da Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun hükümleri uygulanacak . Böylece , cumhurbaşkanı adayı olan başbakan ve bakanlar , propaganda döneminde makam aracı ve uçaklar da dahil kamu kaynaklarını kullanamayacak .
BAĞIŞ MİKTARINA SINIRLAMA
Alt Komisyonda , adaylara yardımı düzenleyen 14 . madde ' bağış ' esas alınarak yeniden yazıldı . Adaylar , yabancı devletlerden , uluslararası kuruluşlardan , tüzel kişilerden ve Türk uyruğunda olmayan gerçek kişilerden maddi yardım alamayacaklar . Adaylar , YSK tarafından belirlenecek adaylık başvurusu süresi içinde mal bildiriminde de bulunmak zorunda olacak . Seçilen adayın mal beyanı , seçim sonuçlarının kesinleşmesini müteakip Resmi Gazetede yayımlanacak .
Her bir kişinin adaylara yapabileceği nakdi yardım miktarı , her bir tur için en yüksek devlet memuruna mali haklar kapsamında fiilen yapılmakta olan her türlü ödemelerin bir aylık brüt tutarını geçemeyecek . YSK tarafından belirlenecek tutarın altında kalan nakdi yardımlar makbuz karşılığında alınacak . YSK tarafından belirlenecek tutarın üzerindeki nakdi yardımlar ise adayların ' Seçim Hesabı ' olarak kendileri adına açtıracakları bir banka hesabına yatırılacak . Alınan yardımlar , sadece seçim harcamalarında kullanılacak ve başka bir amaç için tahsis edilemeyecek .
Seçim hesapları ile bağış ve harcamalara ilişkin bilgi ve belgeler , seçim sonuçlarının kesinleşmesini izleyen on gün içinde YSK ' ya sunulacak . YSK , bir ay içinde , seçim hesaplarını inceler ve varsa usulsüzlükleri ve öngörülen limitlerin aşılıp aşılmadığını tespit edecek . Bu aşamada , tespit edilen eksikliklerin giderilmesi amacıyla YSK tarafından adaylara uygun bir süre verilecek . Alınan bağış ve yardımlardan belirtilen limiti aşan miktar ile harcanmayan kısım Hazine ' ye intikal ettirilecek .
Oylamalarda kullanılacak filigranlı birleşik oy pusulasında , ' Cumhurbaşkanı adayları ' ibaresi ile YSK tarafından çekilen kuraya göre sırası belirlenen adayların adı ve soyadı yer alacak . Oylamanın referandum şeklinde yapılması halinde beyaz üzerine ' Evet ' , kahverengi üzerine ' Hayır ' ibareleri yazılı , iki ayrı renkten oluşan oy pusulası kullanılacak .
Kullanılacak oy pusulalarıyla ilgili diğer hususlar YSK tarafından belirlenecek . YSK , birleşik oy pusulalarını kendisi bastırabileceği gibi gerektiğinde uygun göreceği il seçim kurulları vasıtasıyla bastırmaya da yetkili olacak . Gerekli ödenek Maliye Bakanlığınca karşılanacak .
Sandık , ilçe ve il seçim kurullarınca düzenlenmesi gereken tutanakların içeriği ile seçim sonuçlarının birleştirilmesine ilişkin usul ve esaslar YSK tarafından belirlenecek . YSK , il seçim kurullarından gelen sonuçları birleştirerek ilan edecek .
Bir veya birkaç seçim çevresinde , yapılan seçimin veya düzenlenen birleştirme tutanağının , seçim işlemleri sebebiyle iptaline karar verilmesi halinde , iptal edilen kısmın ülke genelindeki seçim sonuçlarına etkisi olup olmadığı göz önüne alınarak YSK tarafından söz konusu seçim çevrelerinde seçimlerin yenilenip yenilenmeyeceğine karar verilecek . Cumhurbaşkanı seçiminin kesin sonuçları , YSK tarafından TBMM Başkanlığı ile Cumhurbaşkanlığı makamına bildirilecek , kamuoyuna ilan edilecek ve Resmi Gazete ' de yayımlanacak .
Seçilen cumhurbaşkanı adına , YSK tarafından cumhurbaşkanı seçildiğine dair bir tutanak düzenlenecek . Bu tutanak , TBMM Genel Kurulu ' nda , TBMM Başkanı tarafından verilecek ve aynı oturumda yemin töreni yapılacak . Bu oturum , eski cumhurbaşkanının görev süresinin dolduğu gün , makamın başka bir sebeple boşalması halinde ise seçim sonuçlarının kesinleşmesinden itibaren 3 gün içinde gerçekleştirilecek .
