Tariş'in 95 yılı masaya yatırıldı

Tarım Haftası Paneli Bornova Belediyesi Yeni Nikah Salonu’nda gerçekleştirildi. Panele konuşmacı olarak Tariş Eski Genel Müdürü, CHP İzmir Milletvekili, Oğuz Oyan, Tariş Eski Genel Müdürü Ahmet Çetinbudaklar, Dünya Gazetesi Tarım Yazarı Ali Ekber Yıldırım ve Oktay Gökdemir katıldı. Panelin ikinci oturumunun konuşmacıları Tariş Zeytinyağı Birliği Başkanı Cahit Çetin, Tariş İncir Birliği Başkanı Hasan Hüseyin Karazor, Tariş Pamuk Birliği Başkanı Mehmet Beliğ Azbazdar oldu. Yöneticiliğini Bornova Belediye Başkanı Prof. Dr. Kamil Okyay Sındır tarafından yürütülen panelde Tariş’in dünü, bugünü, yarını, hükümetin tarım politikaları ve kooperatifçilik tartışıldı.


Tariş’in 1 asırdır hizmet veren bir kuruluş olduğunu söyleyen Bornova Belediye Başkanı Prof Dr. Kamil Okyay Sındır, “Tariş Ulu Önder Atatürk’ümüzün her yerde vurgusunu yaptığı bir kooperatif. 1 asıra yakın zamandır çiftçi örgütlenmesini sürdürmüş, tüm Türkiye’ye adını duyurmuş bir birlik. Bugün burada Tariş’in geçmişini, bugününü ve geleceğini konuşacağız. Sorunları ve çözüm önerilerini tartışacağız” dedi.

Panelde Tariş’in tarihini anlatan Ahmet Piriştina Kent Arşivi ve Müzesi Müdürü Yrd. Doç. Dr Oktay Gökdemir şöyle konuştu, “Neden 1913’te incir üreticileri böyle bir kooperatif kurmaya ihtiyaç duydular. Nedenleri Osmanlı İmparatorluğu’nun 19. yy’da Batı emperyalizmi ile girdiği ilişkilerde aranmalı. Batı emperyalizmi için Ege çok büyük önem arz ediyordu. Ege çok verimli topraklara sahip olduğu için Osmanlı İmparatorluğu’nu kendilerine bağlamanın tek yolu Batı Anadolu’da Örgütlenme sağlamaktı. İncir, üzüm, pamuk ürünlerinde Levanten aile şirketleri sermaye birikimlerini ve tarımsal artıyı kendi ülkelerine aktardılar. Bu 2. meşrutiyete kadar böyle devam etti. Ülkemizde kooperatifçilik örgütlenmeleri 19. yy’ın ikinci yarısından itibaren yaygınlık kazandı.”

Herkes tarafından Tariş’e çivi çakmayan Genel Müdür olarak anıldığını ifade eden Tariş Eski Genel Müdürü Ahmet Çetinbudaklar şunları söyledi, “Ben Tariş’e çivi çakmadım. Çünkü 60’larda, 70’lerde çok çivi çakılmıştı. Ben bu dev kurumu çalıştırdım. Tariş benim için uyuyan bir devdir. Gerektiği zaman uyanır. Bu ülkede müze eksiği var. Bizim bir sanayi müzesine ihtiyacımız var. Toprağa dayalı ürünlerin sergilenebildiği bir yer olmalı bu müze. Dünyada artık suni hayat herkese yetti. Toprağa dönüş yaşanıyor. Bu ülke kendi değerlerine, geleneklerine geri dönmek zorundadır.”

Ahmet Çetinbudaklar’ın müze eksiği söylemi üzerine Bornova Belediyesi olarak bu dönem içinde bir Tarım Müzesi projesinin olduğunu belirten Başkan Sındır, “Bu dönem içinde Tarım Müzesini hayata geçireceğiz. Zirai Mücadelenin yanında Tristramp Köşkü var. Eski bir Levanten köşkü. Protokol çalışmalarımız bitti. Restorasyonunu tarım müzesi olarak yapacağız. Müzenin içinde tarımsal ürünler ve bu ürünlerin tarihi sergilenecek” diye konuştu.

CHP İzmir Milletvekili ve Tariş Eski Genel Müdürü Oğuz Oyan birliklerin 1998 ve 2000 yılları döneminde idam fermanının imzaladığını belirterek şöyle konuştu, “1-9 Aralık 1999’da IMF’ye verilen niyet mektubuyla birlikte Türkiye’de tamamen tüm destekler 2002 sonuna kadar tavsiye edilmiş, ortada bir tek destek kalmıştır. Peki biz bu ölüm fermanlarına yeterince tepki gösterebildik mi? Mitingler yaptık. Tariş 2001 Ağustos’unda Tariş Bank eksenli olarak Gündoğdu’da bir miting yaptı. Mitingden sonra Kooperatif bilinci yeniden yerleşti. Üye sayısını 120 bine çıkardık. Üye sayısını destekleme modelleri tartışan zemin oluşturduk.”

Tariş Bank’a sermayesinin arttırılacağı Genel Kurul’a bir gün kala el konulduğunu hatırlatan Dünya Gazetesi yazarı Ali Ekber Yıldırım, “Tariş’te 55 yıllık birliktelik bozuldu. 4 birlik ayrılınca büyü bozuldu. Tariş Pamuk Birliği’nin genel kurulunu izlediğimde çok üzüldüm. Mal varlıkları okunuyordu ve bu ortakların umurunda bile değildi. Beni en çok üzen oradaki ilgisizlik oldu. Tariş’in önemini anlamak için bir an Tariş Pamuk, İncir, Zeytinyağı, Üzüm Birliklerinden birinin olmadığını düşünelim. Piyasada fiyatların ne olabileceğini düşünebiliyor musunuz?” diye konuştu.

Tariş’te bugün eksik olanın aidiyet duygusu olduğunu söyleyen Tariş Zeytinyağı Birliği Başkanı Cahit Çetin, “Üreticiler burayı hala kendilerine ait mülkiyet olarak görmüyor. Kooperatifler insanların en doğal sığınma ihtiyacına cevap vermeli. Bir kooperatif kuruyorsanız tabiî ki inşaat holdingle papaz olursunuz. Dünyada DİR’e (Dahilde İşleme Rejimi) dayanma yüzde 6, Türkiye’de ise yüzde 66. Türkiye bir krizde bütün ithalatları durdurup kendi öz ürününe dönecektir. Bu kaçınılmazdır.Bu kurumlar kar müesseseleri değildir” dedi.

Çetin Budaklar döneminde Tariş’in 12 bin çalışanı olduğunu ancak bu rakamın düşürüle düşürüle şuan ayakta zor duruyor duruma getirildiğini söyleyen Tariş Pamuk Birliği Başkanı Mehmet Beliğ Azbazdar, “Bugün Aydın ham yağ tesisinde 70 kişi çalışması gerekirken 350 kişi çalışıyorsa bunun kabahati kimindir. Pamuk Birliği olmazsa ne olur? 1900’lü yıllardaki aciz durumumuzdan bugün çok daha iyi olduğumuzu zannediyoruz ancak değiliz. Bugün çok daha kötü durumdayız. Bunda uzun yıllardan beri uygulanan politikaların da suçu var. Ancak bizimde suçumuz var. Bizde zamanında sahip çıkmadık” diye konuştu.

Her yeni gelen hükümette tarım politikalarının yeniden değiştirildiğini belirten Tariş İncir Birliği Başkanı Hasan Hüseyin Karazor, “Bu hükümetin gündeminde tarım politikası diye bir şey yok. Bizim işimiz çok zor” dedi.

Konuşmaların ardından panele katılan konuşmacılara Ziraat Mühendisleri Odası İzmir Şube Başkanı Ferdan Çiftçi tarafından teşekkür belgesi verildi.