COŞKUN ERGÜL - Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu (KEFEK), 'Türk Siyasi Tarihinde Kadın Portreleri' kitapçığı hazırladı. Kitapçıkta, görev yaptıkları dönemlerde Türk siyasi tarihinde önemli yer tutan kadın siyasetçiler ve hayat hikayelerine yer verildi.
KEFEK'in hazırladığı Türk Siyasi Tarihinde Kadın Portreleri kitapçığının ilk sırasında İzmir Milletvekili Halide Edip Adıvar (1882-1964) yer aldı. Adıvar'ın, Üsküdar Amerikan Lisesi'nden diploma alan ilk Müslüman kadın olduğu belirtilen kitapçıkta, Adıvar hakkında şu bilgilere yer veriliyor:
'Hayatı boyunca birkaç kez sürgüne gönderilen Adıvar'ın, İzmir'in Yunan işgali nedeniyle Sultanahmet'te düzenlenen mitingde, 'Milletler dostumuz, Hükümetler düşmanımız' sözü beyinlere kazınır. Bu konuşmadan etkilenen binlerce kişi gönüllü olarak savaşa katılır. Cumhuriyet'in ilanından sonra, Akşam, Vakit ve İkdam gazetelerinde yazar. 14 yıl boyunca yurt dışında sürgünde yaşar. 1950 yılında Demokrat Parti'den İzmir Milletvekili seçilir. 9 Ocak 1964'te 80 yaşında hayata gözlerini yumduğunda, ardında onlarca eser bırakır.'
Kadınlar Halk Fırkası ve Türk Kadınlar Birliği Kurucusu Nezihe Muhittin'e (1889-1958) de yer verilen kitapçıkta, basında 'edibe-i şehire' (ünlü kadın yazar) olarak anılan Nezihe Muhittin'in, Osmanlı feminizminin öncü kişiliklerinden biri olduğu kaydediliyor.
- İlk kadın belediye başkanı
Kitapçıkta, Türkiye'nin ilk kadın belediye başkanı Sadiye Hanım da yer alıyor.
Doğum ve ölüm tarihi bilinmeyen Sadiye Hanım'ın, Yusufeli'nin Kılıçkaya Belediye Başkanı seçilerek, 2 yıl bu görevi yürüttüğü, babasının Çıldır Kaymakamı iken Ermeniler tarafından şehit edilen Ersisli Arslan Bey olduğu belirtiliyor.
Kitapçıkta, Türkiye'nin ilk kadın diplomatı, Cumhuriyet Senatosu üyesi Adile Ayda'nın (1913-1992), 1932 yılında Dışişleri Bakanlığı giriş sınavını kazanarak diplomat olduğu vurgulanıyor. Ayda'nın, kadın diplomatların dış ülkelere tayin edilmeyecekleri hakkında yönetmelik çıkarılması üzerine 1934'te istifa ettiği, daha sonra tekrar Bakanlığa geri döndüğü ve çeşitli kademelerde görev yaptığı anlatılıyor.
- '8 aday arasından sıyrılarak muhtar olmayı başardı'
Türkiye'nin seçilmiş ilk kadın muhtarı Gül Esin'in (1901-1990), 12 Kasım 1933 tarihinde, o zaman Aydın'ın Çine ilçesine bağlı olan, bugün ise Karpuzlu ilçe merkezi olarak bilinen Demircidere köyü muhtarı seçildiği kaydedilen kitapçıkta, Esin'in 32 yaşında, 7'si erkek 8 aday arasından sıyrılarak muhtar olmayı başardığı belirtiliyor.
Muhtar olmasının ardından kahvehanelerde kumar oynamayı yasaklayan Esin'in, kız kaçırma olaylarını önlediği ve nikah işlemlerini düzene soktuğu da vurgulanıyor.
Kitapçıkta 5, Dönem Ankara Milletvekili Hatı (Satı) Çırpan, 5. Dönem Balıkesir, 6. ve 7. Dönem Samsun Milletvekili Sabiha Gökçül Erbay, 5. Dönem Antalya Milletvekili Türkan Örs Baştuğ (1900-1975), 5. Dönem Çankırı Milletvekili Hatice Özgener (1865-1940), 5. Dönem Bursa Milletvekili Ayşe Şekibe İnsel (1886-1970), 5. 6. 7. Dönem Edirne Milletvekili Fatma Şakir Memik (1903-1991), 5. 6. 7. Dönem İstanbul ve 8. Dönem Ankara Milletvekili Fakihe Öymen (1900-1983), 5. 6. 7. Dönem Erzurum Milletvekili Nakiye Elgün (1882-1954), 5. Dönem Diyarbakır Milletvekili Huriye Öniz Baha'ya (1886-1950) da yer veriliyor.
Kitapçıkta 5. 6. 7. Dönem İzmir Milletvekili Benal Nevzat İstar Arıman (1903-1990), 5. Dönem Konya Milletvekili Bahire Bediz Morova Aydilek (1897-1938), 5. Dönem Kayseri Milletvekili Ferruh Güpgüp (1891-1951), 5. 6. Dönem Samsun Milletvekili Meliha Ulaş (1901-1942), 5. Dönem Seyhan Milletvekili Fatma Esma Nayman (1899-1967), 5. 6. 7. Dönem Malatya Milletvekili Mihri Pektaş (1905-1979), 5. Dönem Sivas Milletvekili Hatice Sabiha Görkey (1888-1963), 5. Dönem Trabzon Milletvekili Seniha Nafız Hızal (1897-1985), 5. Dönem Afyonkarahisar Milletvekili Mebrure Gönenç (1900-1981) Türk siyasi tarihinde önemli yer tutan kadınlar arasında gösteriliyor.
Türkiye'nin ilk kadın il belediye başkanı Müfide İlhan'a (1912-1996) da yer verilen kitapçıkta, 1965'te Şanlıurfa TİP Milletvekili seçilen Behice Boran'ın (1910-1987) 1970 yılında TİP Genel Başkanı olduğu anlatılıyor.
- İlk kadın bakanlar
Kitapçıkta, Türkiye'nin ilk atanmış kadın bakanı 18. Dönem Milletvekili Türkan Akyol, ilk kadın TBMM Başkanvekili, 13. ve 14. Dönem Muş Milletvekili Nermin Nefçi, ilk kadın büyükelçi Filiz Dinçmen, ilk seçilmiş kadın bakan, 17. 18. 19. Dönem İstanbul Milletvekili İmren Aykut, ilk kadın vali 20. Dönem Muğla Milletvekili Lale Aytaman, ilk kadın kaymakam Özlem Bozkurt Gevrek hakkında bilgiler bulunuyor.
Türkiye'nin ilk kadın Başbakanı, 19. 20. 21. Dönem İstanbul Milletvekili Tansu Çiller'e de yer verilen kitapçıkta, başta Boğaziçi Üniversitesi olmak üzere çeşitli üniversitelerde çalışmalar yapan Çiller'in 1990'da politikaya girdiği ifade ediliyor. Kitapçıkta, Çiller'in, 9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'in başbakanlığındaki koalisyon hükümetinde devlet bakanı olarak görev aldığı, Demirel'in Cumhurbaşkanı seçilmesinden sonra 13 Haziran 1993 tarihli DYP Olağanüstü Genel Kurulunda genel başkan seçildiği ve Türkiye'nin ilk kadın başbakanı olduğu anlatılıyor.
'Türk Siyasi Tarihinde Kadın Portreleri'
Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonunun hazırladığı 'Türk Siyasi Tarihinde Kadın Portreleri' kitapçığında Türk siyasi tarihinde önemli bir yer tutan kadın siyasetçiler ve hayat hikayelerine yer verildi Halide Edip Adıvar'dan Türkiye'nin ilk kadın belediye başkanı Sadiye Hanım'a, seçilmiş ilk kadın muhtar Gül Esin'den ilk kadın siyasi parti başkanı Behice Boran'a ilk atanmış kadın bakan Türkan Akyol'dan ilk seçilmiş kadın bakan İmren Aykut'a, ilk kadın vali Lale Aytaman'dan ve ilk kadın kaymakam Özlem Bozkurt'an Türkiye'nin ilk kadın başbakanı Tansu Çiller'e kadın siyasetçiler kitapçıkta yer alıyor.
