Tarihi Selçuklu Mezarlığı'nda Liken Temizliği

Mezar taşları üzerinde temizlik çalışmaları yapan kazı ekibindeki restoratörler, giydikleri beyaz önlük ve eldivenleriyle adeta birer doktoru andırıyor. Her bir tarihi eser için ne kadar titiz bir çalışma yapıldığını ise tamamlanan çalışmalarının güzelliğiyle gözler önüne seriliyor. Dünyanın en büyük İslam Mezarlığı olan ve Anadolu’nun Orhun Abideleri olarak da nitelendirilen Ahlat Selçuklu Meydan Mezarlığı’nda taşlar büyük bir özenle temizleniyor. Oldukça hassas, teknik ve bir o kadar da sabırla temizlenen mezar taşları, gelecek kuşaklara kazandırılmaya çalışılıyor. Buradaki temizlik çalışması sadece mezar taşlarının okunabilmesi için değil, likenlerin taşa verdiği zararı ortadan kaldırmak amacıyla da yapılıyor. Boyları 4 metreyi aşan, üzerindeki yazı ve şekillerle her biri sanat eseri niteliği taşıyan mezar taşlarını bünyesinde barındıran tarihi Selçuklu Mezarlığı’ndaki çalışmalar, Eski Ahlat Şehri kazıları Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) Sanat Tarihi Bölümü Başkanı Prof. Dr. Recai Karahan Başkanlığında yürütülüyor.

Mezarlıktaki çalışmalar hakkında açıklamalarda bulunan Prof.Dr.Recai Karahan, mezar taşlarının temizliğini yaparken herhangi bir madde kullanmadıklarını söyledi.

Karahan, mezar taşlarının temizliğini titizlik içerisinde yaptıklarına da değinerek, “Selçuklu Meydan Mezarlığı’mızda nitelikli olarak diyebileceğimiz yani okunabilecek, likenleri temizlenebilecek ve izlenime sunulabilecek bin 800 civarında taş var. Fakat bunun yanında niteliksiz olarak 8 bin civarında mezar taşı bulunuyor. Biz şuanda mezar taşlarının üzerinde neler olduğun dair okuma işlemlerini yaptık. Liken temizliği teknik usullere uygun bir şekilde yapılıyor. Mezar taşlarını temizledikten sonra da bunların ilelebet temiz kalabilmesi için bazı gerekli işlemlerinde daha sonra yapılması gerekmektedir. Şuana kadar 300’e yakın mezar taşı temizlenerek okundular. Bunlar okundukça da çok ilginç detaylar ortaya çıkmaya başladı.

Bu nedenle mutlaka liken temizliğinin yapılması gerekiyor. Sadece okumak içinde değil aynı zamanda likenler mezar taşlarını da tahrip etmektedir. Çünkü tüf taşı olduğu için yani volkanik yumuşak bir taş olduğu için zaman içerisinde bunlar tahrip olmaktadır. Bunları önlemeye çalışıyoruz. Tabi bu işlemleri yaparken de son derece dikkatli ve titiz davranıyoruz. Mezar taşları temizlendikten sonra oldukça güzel bir görünüme de kavuşuyor. Mezar taşlarında genel olarak orada meftun olan ve mezar taşını yapan kişilerin isimleri de yer almaktadır. Mezar taşları üzerinde Kur’ani Kerimden ayetler ile hadislerin yanı sıra bazılarında ise Farsça şiirler ortaya çıktı. Bunlardan bazılarında ölen kişi hakkında övücü sözler, bazılarında dünyanın yalan olduğu ve ahirete dair ifadeler yer alıyor” dedi.

"YAPILAN ÇALIŞMALAR SABIR İŞİDİR"

Çalışmalara hızlı şekilde devam ettiklerini vurgulayan Prof. Dr. Recai Karahan, “Tam anlamıyla iğneyle kuyu kazmaya çalışıyoruz. Sabırlı olmak gerekiyor. Zaman içerisinde pek çok şeyin ortaya çıkacağını hiç tahmin etmediğimiz bilgilerin ortaya çıkacağını umuyorum. Bu bir sabır işidir. Bunlarında artık yavaş yavaş kitaplara ve yazılı belgelere aktarılması gerekiyor. Bizde bunlara başlamış durumdayız. Şuana kadar 200-300 civarında mezar taşı üzerinde liken temizliği yapıldı. 300 civarında mezar taşı okundu. 350’ye yakında mezar taşı düzeltildi. Burada ki taşların hemen hemen hepsi eğri vaziyetteydi. Bunlarda zaman içerisinde ağırlık merkezleri kaydığı için yıkılıyor. Böylece hem bozuluyor hem de restorasyonu çok daha pahalıya mal oluyor. Hiçbir madde kullanmadan Ahlat taşıyla besleyerek taşları düzeltip teraziye alıyoruz. Çalışmalarımıza hızlı bir şekilde de devam ediyoruz. Geçmiş yıllara göre ziyaretçi sayısında artış yaşandığı gözlemleniyor. Buraya gelen yerli ve yabancı turistlere kazı ekibimizde bulunan arkadaşlarımızda yardımcı olarak açıklamalarda bulunuyorlar. Bu sayede ilçeden ayrılan turistlere Selçuklu Meydan Mezarlığı’nı daha iyi anlatmaları sağlanıyor” diye konuştu.