Avrupa'nın Doğal Gazda Rusya Sınavı

Uzmanlar, AA muhabirine Avrupa ile Rusya arasındaki enerji ilişkileri hakkında değerlendirmede bulundu.

Avrupa Politika Çalışmaları Merkezi (CEPS) Enerji Analisti Christian Egenhofer, " (Sıvılaştırılmış doğal gaz) LNG, Rusya'nın Avrupa üzerindeki baskısını ve kozlarını zayıflatıyor" dedi.

Kuzey Akım 2 ile Avrupa'nın Rusya'ya olan bağımlılığının artacağını belirten Egenhofer, Rusya ile AB arasında Ukrayna ve Suriye konuları başta olmak üzere yürütülen pazarlıklara doğal gaz konusunun yer almasının daha olumlu sonuç vereceğini söyledi.

Egenhofer, "Almanya ile Rusya arasındaki ilişkilerin kalbinde her zaman enerji vardı. Alman-Rus ilişkilerinin temeli enerjidir ve Almanlar bu durumu sürdürmek istiyor" diye konuştu.

Avrupa'da kömür ve petrol konusunda kaygı yaşanmadığını anımsatan Egenhofer, "Kömür ve petrolün yerine ikame ürünler bulunuyor ama herkesin doğal gazla ilgili bir kaygısı var" ifadesini kullandı.

-"Kuzey Akım, Avrupa için diğer bütün opsiyonları bitirir"

Egenhofer, Avrupa'da, en uygun fiyatlı gazın Rusya'dan sağlandığını anımsatarak, "Kuzey Akımı, görünen o ki Avrupa'nın eline geçebilecek en ucuz opsiyon. Kesinlikle en ucuz gazın yolu Kuzey Akımı. Fazla da opsiyon yok. Diğer projeler yıllar sürer. Kuzey Akım, Avrupa için diğer bütün opsiyonları bitirir. Proje  tamamlanırsa diğer boru hatlarının önemi kalmaz" değerlendirmesinde bulundu.

Ticarette maliyet ve risk arasında bir ilişki olduğuna işaret eden Egenhofer, "Biz, Avrupa'da enerji maliyetlerini ve fiyatlarını tartışıyoruz. Kuzey Akım, ucuz gaz elde etmenin bir yolu. Biraz daha riskli olabilir ama en ucuzu ve miktarlar da çok yüksek" dedi.

- "LNG, Rusya'nın Avrupa üzerindeki baskısı ve kozunu zayıflatıyor"

Egenhofer, Avrupa'da doğal gazda 10 yıl öncesine göre durumun farklı olduğuna dikkati çekerek,  şunları söyledi:

"LNG nedeniyle, Avrupa'nın artık likit bir doğal gaz piyasası var. LNG çok önemli. LNG, Rusya'nın Avrupa üzerindeki baskısını ve kozlarını zayıflatıyor. Eğer Avrupa Rusya ile doğal gaz konusunda bir problem yaşarsa LNG'ye geçebilir. Bu biraz daha pahalı olur ama bu miktarla ilgili bir problem çıkartmaz. Avrupa için Rus gazı daha ucuz ama riskli. Eğer bir problem çıkarsa da LNG bunu telafi edebilir"

Avrupa Politika Merkezi (EPC) Enerji Uzmanı Marco Giuli, "Avrupa'ya gaz sağlamak için Kuzey Akım gerekli değil. Halihazırda zaten Rusya'dan fazla kapasite mevcut. Ayrıca Avrupa'da çeşitli bölgelerde LNG dönüşüm terminalleri bulunuyor" dedi

Giuli, "Avrupa Birliği'nin enerji politikalarında ve özellikle enerji arzında en büyük tutarsızlık üye ülkelerin ve AB'nin enerji politikalarının bir arada sürdürülmeye çalışılması. Yani, ülkeler enerji politikalarında bir Avrupa yaklaşımı yerine kendi değerlendirmelerini yapıyor" diye konuştu.

AB'nin enerji politikalarında ve ülkelerin enerji tercihlerinin şekillenmesinde fazla kaldıracı olmadığına dikkati çeken Giuli, "AB sadece tamamlanmamış kurallarını işletebiliyor" ifadesini kullandı.

Giuli, Rusya'nın doğal gazda tutarlı bir arz sağlayıcı olduğunu kanıtlamak istediğini belirterek, "Rusya aynı zamanda Ukrayna'dan transit geçen doğal gazın güvenli olmadığını Avrupa'daki tüketicilere göstermek istiyor. Rusya böylece alternatif doğal gaz rotalarının önünü açmaya ve desteğini artırmaya çalışıyor" dedi.

Avrupa'da doğal gazla ilgili miktar sorunu olmadığını ve gaz fazlası bulunduğunu sözlerine ekledi.

Giuli, "Rusya, yeni projelerle Kuzey Akım'ın miktarını artırmak istiyor. Rusya bunu siyasi yönden Kuzey Akımı'nı geliştirerek Ukrayna'nın çevresinden dolaşmak niyetinde" yorumunu yaptı.

Merkez Avrupa Enerji Ortakları (CEEP) Sözcüsü Jan Jujeczka ise  "Rusya'nın Kuzey Akım 2 projesinin teknik ve iş boyutu hakkında halen çok az veriye sahibiz ve bundan endişe duyuyoruz" diye konuştu.

AB ülkelerinin, AB kurumlarına baştan danışmak yerine, yalnızca enerji dağıtım projeleri kabul edildikten sonra bilgi verdiğine dikkati çeken Jujeczka, "Bundan endişe duyuyoruz, doğru bir yaklaşım değil. Bu hem AB'nin Enerji Güvenliği Stratejisi ile hem de Enerji Birliği Paketi ile uyumlu değil" ifadesini kullandı.

Jujeczka, enerji projelerinde, AB Komisyonu'nun bölgesel ve tüm Avrupa'nın koordinasyonunu yapması gerektiğini ancak böylelikle AB ülkelerinin arz sahibinin baskısından kurtulabileceğini söyledi.

- "AB'nin doğal gaz piyasalarına daha fazla sayıda oyuncu sokması gerekiyor"

Avrupa'da daha dayanıklı daha farklı kaynaklara sahip bir enerji piyasası için ülkeler arasında stratejik planlama, birlik, karşılıklı güven olması gerektiğini vurgulayan Jujeczka, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Burada ana sıkıntı Avrupa'daki pek çok ülkenin enerji piyasaları yetersiz ve bunlar tekellere açık. Avrupa'nın enerji sıkıntısına çözümü; kuzey ve güney koridorla bağlanması, bu projeyle entegre gaz, petrol ve elektrik alt yapıları kurulması. AB'nin doğal gaz piyasalarına daha fazla sayıda oyuncu sokması gerekiyor. Ayrıca, doğal gaz piyasasında rekabetin artırılması şart. Bunu, Rusya'nın tekel pozisyonunu destekleyerek başaramayız."

- "Rusya, tekel pozisyonunu kötüye kullanıyor"

"Kırım’ın Ötesinde" kitabının yazarı ve enerji uzmanı Dr. Agnia Grigas, "Rusya, gaz fiyatlarını yükselterek, bunu siyasete alet ederek Avrupa piyasalarında tekel pozisyonunu kötüye kullanıyor" dedi.

Grigas, "Avrupa Birliği, Rusya'ya karşı tutarlı enerji politikaları geliştirmekte sorun ve zorluk yaşıyor. Çünkü, Avrupa'da ülkelerin bireysel çıkarları birbiriyle uyuşmuyor" diye konuştu.

Almanya gibi enerjisinde çeşitlik sağlamış ülkelerin Rusya'ya karşı kendisini kırılgan hissetmediğine işaret eden Grigas, "Rusya da Almanya'ya karşı bir şey yapmıyor" ifadesini kullandı.

Grigas, Merkez ve Doğu Avrupa'daki ülkelerin halen enerjide Rusya'ya olan bağımlılıklarından kurtulamadığını, enerji kaynaklarında çeşitlilik sağlamakta güçlük çektiğini anımsattı.

Bu ülkelerin Brüksel'den enerji konusunda daha net politikalar ve daha fazla birlik istediğini söyleyen Grigas, "Avrupa ülkeleri, doğal gazda alternatif kaynaklara sahip olduğu zaman, Rusya, Avrupa için tutarlı bir enerji sağlayıcı olabilir" değerlendirmesini yaptı.

- "Avrupa için Kuzey Akım çok gerekli değil"

Moskova'nın Kuzey Akım yerine Kiev ile arasında bir anlaşma sağlanmasına odaklanılmasının daha doğru olacağını belirten Grigas, "Avrupa için doğal arzında Kuzey Akım çok gerekli değil. Kuzey Akım 2'de çok pahalı, potansiyel olarak çevre için tehlikeli bir proje ve etkili bir biçimde Ukrayna'yı doğal gaz iletiminden çıkarmayı amaçlıyor" dedi.

Öte yandan, Rusya’nın Kuzey Akım-2 Doğalgaz Boru Hattı Projesi, AB içerisindeki tüm itirazlara rağmen özellikle Almanya’nın desteğiyle ilerleyişini sürdürüyor.

Rusya’dan Almanya’ya Baltık Denizi altından toplam 55 milyar metreküp kapasiteli iki ayrı deniz boru hattının yapılacağı proje için resmi anlaşma, Rus enerji şirketi Gazprom, Alman enerji şirketleri E.ON ve BASF ile merkezi Avusturya'da bulunan enerji şirketi OMV arasında eylül ayında imzalanmıştı.

Ancak Polonya, Slovakya ve Ukrayna gibi Doğu Avrupa ülkeleri, Rusya’nın Avrupa’ya gönderdiği doğal gazı mevcut boru hatlarından ulaştırması sayesinde aldıkları yıllık yaklaşık 3 milyar dolarlık transit ücreti kaybetmek istemiyor ve projenin yürütülmesine itiraz ediyor